Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tích cực xây dựng Dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026-2030. Dự thảo này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực đổi mới và nâng cao chất lượng phát triển nông thôn bền vững tại Việt Nam. Trên cơ sở tiếp thu và kế thừa những kết quả tích cực từ giai đoạn 2021-2025, Dự thảo đã bổ sung nhiều nội dung mới theo hướng hiện đại hóa, phân cấp linh hoạt và phản ánh thực chất kết quả phát triển nông thôn.
Dự thảo đề xuất việc phân loại các xã thành 3 nhóm dựa trên điều kiện thực tiễn để áp dụng các mức chỉ tiêu phù hợp. Đồng thời, đề xuất trao quyền cho UBND cấp tỉnh trong việc quy định tỷ lệ cụ thể cho nhiều tiêu chí như hạ tầng giao thông, điện, nước, nhà ở, thu nhập, đào tạo… nhằm đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với thực tế địa phương.
Một điểm mới nổi bật trong Dự thảo là việc bổ sung tiêu chí về bảo tồn làng nghề, phát triển OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm), tiêu chí làng thông minh, tiêu chí hạnh phúc và chuyển đổi số trong quản trị xã. Điều này thể hiện sự quan tâm đến việc nâng cao chất lượng sống và sức khỏe người dân nông thôn, cũng như phát triển nông thôn bền vững, hài hòa với điều kiện kinh tế – xã hội của từng địa phương.
Về hạ tầng giao thông nông thôn, Dự thảo đặt ra mục tiêu cụ thể: 100% đường xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa, ít nhất 80% đường thôn, liên thôn được cứng hóa và 70% đường ngõ xóm sạch, thuận tiện. Tỷ lệ đất nông nghiệp có hệ thống tưới tiêu chủ động cũng được duy trì ở mức ≥80%. Những mục tiêu này không chỉ góp phần cải thiện điều kiện giao thông mà còn giúp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp.
Dự thảo cũng đề xuất tiêu chí thu nhập bình quân đầu người với mục tiêu tăng ít nhất 2 lần so với năm 2020 — tương đương mức ≥72 triệu đồng/người với xã nhóm 1, ≥100 triệu đồng với xã nhóm 2 và ≥118 triệu đồng với xã nhóm 3. Việc đặt ra các mục tiêu thu nhập khác nhau cho từng nhóm xã giúp đảm bảo tính thực tế và khả thi trong việc phát triển kinh tế nông thôn.
Bên cạnh đó, Dự thảo nhấn mạnh đến việc nâng cao vai trò kinh tế tập thể, sản xuất quy mô và tiêu chuẩn hóa nông sản. Yêu cầu mỗi xã có ít nhất 1 hợp tác xã hoặc tổ hợp tác hoạt động hiệu quả, ít nhất một mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chủ lực, và có kế hoạch phát triển sản phẩm OCOP. Điều này nhằm tăng cường sức cạnh tranh và giá trị sản phẩm nông nghiệp.
Chuyển dịch cơ cấu lao động và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là nội dung xuyên suốt trong bộ tiêu chí. Dự thảo đặt mục tiêu tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ đạt từ 30%–40% tùy nhóm xã; tất cả các xã phải triển khai kế hoạch đào tạo cộng đồng, chuyển đổi nghề, đồng thời có tổ khuyến nông cộng đồng hoạt động hiệu quả.
Bộ tiêu chí cũng phản ánh rõ những vấn đề xã hội đương đại như bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình, bảo vệ trẻ em, với các chỉ tiêu cụ thể hơn, phù hợp với chức năng quản lý của từng bộ, ngành. Điều này thể hiện sự quan tâm đến việc xây dựng một cộng đồng dân cư văn minh và phát triển bền vững.
Tóm lại, Dự thảo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 thể hiện rõ định hướng phát triển nông thôn không chỉ là kinh tế, hạ tầng, mà còn là nơi an cư, hạnh phúc, có dịch vụ tốt, môi trường bền vững và người dân được phục vụ tận tâm. Đây là cơ sở quan trọng để tiếp tục nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn và phát triển nông thôn bền vững trong thời gian tới. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hy vọng rằng với những tiêu chí mới này, các địa phương sẽ có thêm cơ sở để thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước.