Hàng trăm tấn thanh long, ớt, đậu bắp của Việt Nam hiện đang bị mắc kẹt tại các kho lạnh do không thể xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) vì vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Sự chậm trễ này bắt nguồn từ việc chuyển đổi trách nhiệm cấp phép từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025 theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT.
Tuy nhiên, các Sở An toàn thực phẩm tại địa phương, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật. Điều này đã dẫn đến tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Kể từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.
Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã báo cáo rằng có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu. Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý.
Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này. Tại hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.
Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.
Như vậy, để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, các cơ quan chức năng cần sớm hoàn thiện quy định pháp luật và đảm bảo việc cấp phép được thực hiện một cách nhanh chóng và hiệu quả. Đồng thời, cần có các giải pháp hỗ trợ để giúp các doanh nghiệp khắc phục thiệt hại và ổn định sản xuất kinh doanh.
Liên quan đến vấn đề này, Chính phủ đã có chỉ đạo các cơ quan chức năng liên quan khẩn trương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để giải quyết các vướng mắc và đảm bảo việc cấp phép được thực hiện thông suốt. Tuy nhiên, đến nay vẫn cần nhiều nỗ lực hơn nữa để giải quyết triệt để vấn đề này.