Hai ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, hồ tiêu và thủy sản, đang gặp phải những khó khăn liên quan đến chính sách thuế giá trị gia tăng (VAT) và đồng loạt kiến nghị Chính phủ điều chỉnh. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho biết ngành hồ tiêu xuất khẩu khoảng 95% sản lượng hàng năm, trong khi chỉ tiêu thụ 5% trong nước. Điều này dẫn đến việc áp thuế VAT 5% lên toàn ngành khiến Nhà nước thu được rất ít nhưng lại phải hoàn lại một khoản lớn tiền thuế.
Theo VPSA, số thuế VAT thực thu từ ngành hồ tiêu chưa đến 55 tỷ đồng mỗi năm, nhưng số thuế hoàn lại cho doanh nghiệp xuất khẩu lên tới hơn 2.100 tỷ đồng. Cơ chế hoàn thuế hiện nay có nhiều kẽ hở, dễ bị lợi dụng để gian lận, gây thiệt hại cho ngân sách lẫn doanh nghiệp làm ăn chân chính. VPSA kiến nghị Chính phủ, Quốc hội và các bộ, ngành liên quan xem xét về thuế giá trị gia tăng đối với ngành hồ tiêu và gia vị; đề xuất bãi bỏ thuế VAT đầu vào cho hàng hóa phục vụ xuất khẩu, thay vào đó là áp dụng thuế khoán 0,5% tính trên kim ngạch xuất khẩu. Đối với sản phẩm tiêu thụ trong nước, Hiệp hội kiến nghị tiếp tục giữ thuế VAT 5%.
Không chỉ ngành hồ tiêu, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cũng kiến nghị Chính phủ về thuế, cho biết dù ngành đạt kim ngạch xuất khẩu hơn 10 tỷ USD năm 2024, nhưng lại đang chịu bất cập lớn về chính sách thuế VAT. Cùng một loại sản phẩm thủy sản nhưng có thể bị áp hai cách tính thuế khác nhau tùy theo điều khoản áp dụng của Luật Thuế VAT năm 2024. VASEP nêu lên bất cập về cơ chế hoàn thuế hiện nay phụ thuộc vào việc nộp thuế của bên bán, và đề xuất xây dựng hệ thống xác minh nghĩa vụ thuế bằng công nghệ số để doanh nghiệp có thể chủ động kiểm tra và rút ngắn thời gian hoàn thuế, giảm rủi ro khi kê khai.
Trước đó, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Hiệp hội Cà phê ca cao Việt Nam cũng có công văn gửi Chính phủ và các bộ ngành liên quan, kiến nghị đưa 2 mặt hàng này vào danh mục không chịu thuế VAT. Sự việc này thể hiện sự bất cập trong chính sách thuế hiện hành và nhu cầu cấp thiết phải điều chỉnh để hỗ trợ các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.
Các kiến nghị của các hiệp hội ngành hàng cho thấy, chính sách thuế VAT đang gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu. Việc hoàn thuế chậm và phức tạp không chỉ làm tăng chi phí cho doanh nghiệp mà còn tăng rủi ro về gian lận thuế. Bãi bỏ thuế VAT đầu vào cho hàng hóa xuất khẩu và áp dụng thuế khoán có thể giúp giảm thiểu những khó khăn này và hỗ trợ ngành xuất khẩu phát triển.
Hiện tại, các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đang chờ đợi sự điều chỉnh chính sách từ Chính phủ. Việc cải thiện chính sách thuế VAT sẽ có tác động tích cực đến hoạt động xuất khẩu và góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các doanh nghiệp đang kỳ vọng vào những thay đổi tích cực trong thời gian tới.