Các nhà nghiên cứu đã đạt được một bước tiến quan trọng trong việc hiểu về sự hình thành và phát triển của các con sông trên toàn cầu. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng, khi tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện, các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với việc quản lý và bảo vệ các hệ sinh thái sông ngòi đa dạng và phong phú.
Sông ngòi được xem như những động mạch của Trái Đất, cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của các hệ sinh thái khác nhau. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã trở thành một thách thức lớn cho các nhà nghiên cứu trong hơn một thế kỷ qua. Một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã thực hiện một nghiên cứu toàn diện để làm sáng tỏ vấn đề này.
Nhóm nghiên cứu tại UCSB đã lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông trên toàn cầu, dựa trên các hình ảnh vệ tinh thu thập trong suốt 36 năm. Kết quả cho thấy rõ ràng rằng, khi tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện, các con sông sẽ có xu hướng hình thành nhiều nhánh. Điều này giúp giải thích tại sao một số con sông lớn trên thế giới lại có dạng đa dòng, trong khi một số khác lại có dạng đơn dòng.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất trên thế giới đều thuộc loại sông đa dòng. Ngược lại, sông Mississippi tại Mỹ là một ví dụ điển hình cho sông đơn dòng. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại sông này sẽ giúp các nhà khoa học và quản lý tài nguyên nước đưa ra những quyết định sáng suốt trong việc quản lý và bảo vệ các hệ sinh thái sông ngòi.
Nghiên cứu này cũng cung cấp những thông tin quý giá về các thảm họa thiên nhiên và nỗ lực phục hồi sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng đang ngày càng được quan tâm. Những giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi việc xác định chính xác độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian cần thiết để một con sông phục hồi trạng thái tự nhiên.
Với những kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đề xuất một công thức để giải quyết vấn đề này, bao gồm các biến số quan trọng như thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Công thức này có thể giúp chuyển đổi việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi, từ đó đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững của các khu vực ven sông trên toàn cầu. Đại học California, Santa Barbara hy vọng rằng những phát hiện này sẽ giúp nâng cao hiểu biết về động lực của các con sông và hỗ trợ cho các nỗ lực quản lý và bảo vệ tài nguyên nước trong tương lai.