Trong những ngày tháng 7 này, trên dải đất hình chữ S, nhiều gia đình đã tìm được người thân là các anh hùng, liệt sĩ trong niềm hạnh phúc vô bờ bến. Sau hàng chục năm tìm kiếm, giọt nước mắt của niềm khắc khoải mong chờ đã rơi xuống khi tên tuổi, địa chỉ của liệt sĩ được trả lại đúng nghĩa.

Việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và công nghệ ADN đã đem lại hy vọng đoàn tụ cho nhiều gia đình, góp phần xoa dịu những mất mát, hy sinh của các thân nhân liệt sĩ. 16 gia đình đã nhận được tin vui khi mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ trùng khớp, giúp xác định được danh tính của các anh hùng, liệt sĩ sau hàng chục năm mất tích.

Trong số này, có gia đình bà Nguyễn Thị Lan, em gái của liệt sĩ Nguyễn Quốc Hội, đã tìm thấy hài cốt của anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bà Lan chia sẻ, năm 1972, anh trai đi bộ đội thì đến 1973, gia đình nhận được giấy báo tử ở mặt trận phía Nam và không biết hy sinh ở đâu. Gia đình nhận được kỷ vật của anh trai là đồng hồ, ba lô… nhưng không có thông tin về nơi hy sinh.

Hằng năm, ngày giỗ của anh trai, gia đình vào nhà thờ làm lễ cầu nguyện, còn đến ngày 27/7, ở địa phương tổ chức thắp hương ngoài nghĩa trang, gia đình bà Lan đều đi và khấn cầu mong anh trai linh thiêng báo mộng về. Sau khi thu nhận mẫu ADN, bà Lan và gia đình đã nhận được kết quả trùng khớp, giúp xác định được hài cốt của anh trai.

“Không có niềm vui nào hơn lúc này, chúng tôi đã tìm thấy anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm” – bà Lan chia sẻ.

Tương tự, gia đình bác Nguyễn Văn Mão, tỉnh Nghệ An, cũng đã tìm thấy hài cốt của anh trai, liệt sĩ Nguyễn Duy Thanh, sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bác Mão tâm sự, năm 1971, anh trai hy sinh, nhưng gia đình không biết nơi hy sinh. Sau đó, gia đình bác Mão vào tỉnh Quảng Trị tìm 2 lần nhưng không thấy mộ, không tìm thấy bất cứ thông tin nào.

Còn tại tỉnh Thanh Hóa, gia đình bác Trịnh Văn Lai đã tìm thấy liệt sĩ Trịnh Văn Hai, được xác định chính xác thông qua mẫu ADN của thân nhân. Bác Lai tâm sự, bố mất sớm, một mình mẹ nuôi 4 anh chị em. Trước khi mất, mẹ dặn phải cố gắng tìm được phần mộ, đưa anh Hai về quê với tiên tổ, với bố mẹ.

Bộ Công an đã thu nhận 20.911 mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Quá trình triển khai của cán bộ, chiến sĩ được thực hiện ân cần, niềm nở với tinh thần phục vụ nhân dân. Kết quả bước đầu đã giúp xác định danh tính của 16 anh hùng, liệt sĩ.

Bộ Công an đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị xây dựng và mở rộng Ngân hàng Gen (ADN) của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính để bù đắp các mất mát to lớn đối với các gia đình liệt sĩ và trả lại danh tính cho các anh hùng, liệt sĩ. Chi tiết hơn về hoạt động này có thể được tìm thấy trên trang web của Công an nhân dân.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh rằng việc thu nhận mẫu ADN từ thân nhân của các liệt sĩ chưa xác định được danh tính là một chương trình có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Chương trình này thể hiện trách nhiệm của thế hệ ngày hôm nay đối với những người con ưu tú đã hy sinh vì độc lập và tự do của Tổ quốc.

Chương trình thu nhận mẫu ADN không chỉ mang lại niềm an ủi cho các gia đình liệt sĩ mà còn góp phần làm giảm đi nỗi đau chiến tranh của mỗi gia đình và toàn dân tộc. Thủ tướng yêu cầu lãnh đạo các cấp, các ngành và các địa phương tích cực phối hợp với lực lượng Công an để rà soát, vận động và thu thập mẫu ADN từ thân nhân của các liệt sĩ.

Đồng thời, Thủ tướng cũng yêu cầu huy động các nguồn lực cần thiết cho công tác thu thập và phân tích ADN. Mục tiêu của chương trình là xác định danh tính của các liệt sĩ chưa được biết đến, giúp họ trở về với tên tuổi, quê hương và gia đình, không để bất kỳ liệt sĩ nào bị lãng quên.

Trước đó, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách và chương trình nhằm hỗ trợ các gia đình liệt sĩ và thân nhân của họ. Việc thu nhận mẫu ADN là một phần trong nỗ lực của Chính phủ nhằm giải quyết vấn đề xác định danh tính của các liệt sĩ chưa được biết đến.

Qua chương trình này, Bộ Công an kêu gọi toàn xã hội tích cực tham gia và hỗ trợ việc thu nhận mẫu ADN. Sự tham gia của cộng đồng sẽ giúp chương trình đạt được mục tiêu và mang lại kết quả tích cực.

Thủ tướng hy vọng rằng, thông qua chương trình này, sẽ có thêm nhiều liệt sĩ được xác định danh tính và trở về với gia đình, quê hương. Điều này không chỉ mang lại niềm vui cho các gia đình mà còn góp phần xây dựng một xã hội công bằng và nhân văn hơn.

Chương trình “Giai điệu Tự hào tháng 7” với chủ đề “Tên anh thành tên đất nước” là một bản hòa ca tri ân, tái hiện những ký ức thiêng liêng về những người lính đã hóa thân vào non sông. Chương trình hướng tới 78 năm kỷ niệm Ngày Thương binh Liệt sĩ 27 tháng 7, mang đến một bản hòa ca của ký ức, là lời nhắc nhở cho triệu con tim vẫn thầm nhớ.

Bản hòa ca này được lấy cảm hứng từ bài thơ “Dáng đứng Việt Nam” của nhà thơ Lê Anh Xuân, nhạc sĩ Nguyễn Chí Vũ phổ nhạc. Chương trình dẫn dắt khán giả qua ba hành trình cảm xúc thiêng liêng. Phần đầu tiên, “Những cái tên hóa thành huyền thoại”, là cuộc gặp gỡ đầy cảm xúc với Nhạc sĩ – Đại tá Doãn Nho, 93 tuổi, tác giả ca khúc bất hủ “Người con gái sông La”. Cảm hứng sáng tác xuất hiện trong chuyến thực địa tại đường 559 năm 1970, khi ông chứng kiến sự ác liệt tại Ngã ba Đồng Lộc và câu chuyện xúc động về những cô gái hy sinh trong lúc làm nhiệm vụ.

Phần hai, “Những cái tên chưa từng gọi thành lời”, kể về câu chuyện cảm động về ông Tô Hạ Sỹ (Thái Nguyên), tìm được mộ người chú là liệt sĩ Tô Thuận năm 2019 thông qua giám định ADN sau 65 năm lưu lạc. Công tác giám định ADN có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, trả lại tên cho liệt sĩ. Khán giả cũng sẽ được lắng nghe câu chuyện ly kỳ mà cảm động qua phóng sự về Thiếu tướng Lưu Xuân Cải, sinh năm 1954 tại Hải Phòng, nhập ngũ từ năm 1971 khi mới 17 tuổi. Trong trận chiến 81 ngày đêm tại Thành cổ Quảng Trị (1972), ông bị thương nặng và bị nhầm là đã hy sinh.

Phần ba, “Tên anh đã thành tên đất nước”, có sự tham gia của Anh hùng Lao động Lê Văn Kiểm, Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam; Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp doanh nhân Cựu chiến binh Việt Nam; Chủ tịch HĐQT Công ty Golf Long Thành. Ông đã trở thành những người tiên phong trong kinh tế tư nhân Việt Nam và đã đóng góp vào việc xây dựng Đền tưởng niệm liệt sĩ Bến Dược – Củ Chi.

Bên cạnh những phần trò chuyện, các phóng sự còn là nhiều tiết mục nghệ thuật được dàn dựng công phu đầu tư nghiêm túc với phần minh họa tái hiện lịch sử qua các giai đoạn do nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trình bày.

Chương trình do Cục Tuyên huấn Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam và Ban Văn hóa – Giải Trí VTV3 phối hợp thực hiện. Khán giả có thể đón xem “Giai điệu tự hào tháng 7: Tên anh thành tên đất nước” phát sóng vào lúc 20h40 ngày 27/07/2025 trên kênh VTV1.

Trong hơn một năm qua, hàng nghìn cán bộ công an đã không quản nắng mưa, ngày đêm rong ruổi khắp các làng quê Việt Nam để thu thập mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ. Sự nỗ lực này đã giúp hành trình “trả lại tên cho các Anh hùng” chuyển mình với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ gen tiên tiến, mở ra những bước đột phá đầy ý nghĩa.

Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn nút khởi động Ngân hàng Gen (ADN) thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin và thân nhân liệt sĩ. Dự án do Bộ Công an đứng ra thực hiện, với sự đồng hành của GeneStory, đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen. Tròn một năm sau, dự án đã thu được hơn 51.000 mẫu gen từ khắp mọi miền đất nước. Mỗi mẫu gen là một tia hy vọng, thắp sáng niềm tin cho những gia đình vẫn ngày đêm mong ngóng.

Đã có 16 gia đình tìm lại được hài cốt người thân, 16 liệt sĩ được trở về quê hương sau hàng chục năm nơi chiến trường xa. Trong số những gia đình tìm được người thân, có gia đình liệt sĩ Lương Bá Nho, người đã hy sinh vào năm 1970. Hài cốt của anh được tìm thấy tại nghĩa trang liệt sĩ Đức Cơ, tỉnh Gia Lai, sau hơn 50 năm mất tích. Sự kiện này không chỉ mang lại niềm vui cho gia đình mà còn cho thấy hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ gen trong việc xác định danh tính liệt sĩ.

Giáo sư Vũ Hà Văn, nhà đồng sáng lập GeneStory, khẳng định rằng công nghệ gen tiên tiến sẽ giúp nối lại những mảnh ghép của quá khứ và hiện tại. “Mỗi một mẫu gen được thu thập hôm nay không chỉ là mẫu vật sinh học, mà còn là sự kết nối ký ức, sự nối dài của tình thân qua nhiều thế hệ.”

Dự án Ngân hàng Gen Việt Nam đặt mục tiêu thu thập 1 triệu mẫu gen từ thân nhân để xác định danh tính cho khoảng 500.000 liệt sĩ. Với sự hỗ trợ của các thuật toán AI và hệ thống dữ liệu tham chiếu đặc trưng của người Việt, dự án hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc xác định danh tính liệt sĩ và ứng dụng trong các lĩnh vực khác như chăm sóc sức khỏe cá nhân hóa và y tế.

GeneStory đã và đang hỗ trợ tích cực cho dự án bằng cách cung cấp công nghệ và chuyên môn để thu thập, phân tích và đối sánh mẫu gen. Với kinh nghiệm và chuyên môn cao, GeneStory đã giúp kết nối các mẫu gen và tạo ra những kết quả đáng tin cậy.

Ngoài ra, các chuyên gia dự án cũng hy vọng sẽ sớm hoàn thiện công nghệ để ứng dụng trong các lĩnh vực liên quan đến chăm sóc sức khỏe, giúp cá nhân hóa điều trị và khám phá những bí mật về gene của con người.

GeneStory tiên phong trong lĩnh vực phân tích DNA và ứng dụng trong nhiều Dự án Ngân hàng gen tại Việt Nam.

Sau một năm hoạt động, Ngân hàng Gen liệt sĩ đã thu nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân, giúp xác minh danh tính 16 liệt sĩ vô danh. Dự án này là một nỗ lực nhân văn của Chính phủ, Bộ Công an và doanh nghiệp GeneStory, với mục tiêu tìm lại người thân cho hàng trăm nghìn gia đình.

Ngân hàng Gen liệt sĩ được thành lập vào ngày 23.7.2024, với nhiệm vụ sử dụng công nghệ giám định ADN hiện đại để xác minh danh tính của các liệt sĩ. Thông qua việc sàng lọc và đối chiếu ADN của thân nhân với các mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính, ngân hàng gen tiến hành xác minh chính xác danh tính của các liệt sĩ.

Tính đến tháng 7.2025, ngân hàng gen đã tiếp nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ tại 34 tỉnh, thành, đạt khoảng 5% mục tiêu quốc gia là 1 triệu mẫu vào năm 2030. Qua đó, hoàn thành phân tích, cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước hơn 11.000 mẫu. Đặc biệt, tính đến thời điểm hiện tại đã xác định được danh tính 16 trường hợp.

Toàn bộ chi phí liên quan đến việc thu mẫu, phân tích, đối sánh và trả kết quả đều được miễn phí. Nguồn kinh phí thực hiện đến từ sự đóng góp của các doanh nghiệp trên cả nước.

GeneStory, đơn vị xây dựng Ngân hàng Gen liệt sĩ, cho biết ngân hàng được xây dựng hiện đại, bảo mật. Hệ thống hỗ trợ lưu trữ, phân tích chính xác hàng chục nghìn mẫu ADN, chuẩn hóa quy trình thu mẫu, kiểm soát chất lượng và đào tạo kỹ thuật viên.

Đến năm 2030, ngân hàng gen đặt mục tiêu hoàn thành việc thu nhận 1 triệu mẫu ADN từ thân nhân, góp phần xác định danh tính hàng chục nghìn liệt sĩ vô danh, đồng thời phục vụ cho việc quy tập hài cốt và nghiên cứu y học di truyền trong dài hạn.

Dự án không chỉ là một công trình khoa học mang tầm quốc gia, mà còn là biểu tượng cho lòng tri ân sâu sắc của dân tộc Việt Nam với những anh hùng đã ngã xuống vì hòa bình và độc lập của Tổ quốc.

Trong hành trình ‘trả lại tên’ cho các liệt sĩ, mới đây, Mỹ cũng đã bàn giao trang thiết bị, vật tư, hóa chất và quy trình xét nghiệm ADN cho Việt Nam nhằm phục vụ giám định hài cốt chưa định danh trong chiến tranh tại Việt Nam.

GS-TS Chu Hoàng Hà – Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) – cho biết, gần hai năm qua trong quá trình thực hiện giám định hài cốt, các nhà khoa học của Viện Sinh học và các chuyên gia quốc tế đã nỗ lực không ngừng để phát triển, tối ưu hóa và chuyển giao công nghệ phân tích ADN hài cốt liệt sĩ tiên tiến trên nền kỹ thuật giải trình tự thế hệ mới (NGS), dựa trên các chỉ thị SNP phù hợp với điều kiện đặc thù của Việt Nam do phần lớn các mẫu hài cốt đã bị phân hủy nặng sau nhiều thập kỷ trong môi trường nhiệt đới nóng ẩm.

Các kết quả thu được rất đáng ghi nhận: tỷ lệ chiết tách thành công ADN từ các mẫu hài cốt tăng từ 22% lên tới 70% – minh chứng cho một bước tiến quan trọng về công nghệ. Việc giải trình tự gen và phân tích chỉ thị SNP đã mở ra khả năng khớp nối với thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4 hoặc 5 thế hệ – điều chưa từng đạt được trước đây.

Đây là lần đầu tiên các chuyên gia đã chứng minh được tính khả thi của việc áp dụng công nghệ tiên tiến với nền tảng kỹ thuật SNP-NGS vào công tác giám định ADN hài cốt liệt sĩ Việt Nam.

Việc đầu tư, tiếp nhận và đưa vào vận hành các trang thiết bị phân tích ADN hiện đại đánh dấu một bước tiến quan trọng, giúp các nhà khoa học nâng cao năng lực kỹ thuật và làm chủ hoàn toàn công nghệ. Nhờ đó, quy trình phân tích mẫu hài cốt lâu năm được thực hiện trên quy mô lớn, với độ chính xác cao, mở ra khả năng khớp nối dữ liệu ADN giữa mẫu hài cốt và mẫu thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4-5 thế hệ.

Chính phủ Việt Nam đang nỗ lực giải quyết những tồn tại lâu năm trong công tác xác minh danh tính liệt sĩ thông qua việc áp dụng các giải pháp công nghệ hiện đại và tăng cường hợp tác quốc tế. Mục tiêu của ngành là đẩy nhanh tiến độ giám định ADN để sớm giải quyết những tồn tại lâu năm, góp phần an dân và tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Hiện nay, cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được làm rõ, và có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để tìm kiếm và xác định danh tính của các liệt sĩ. Theo mục tiêu đề ra, đến năm 2030, ngành sẽ phấn đấu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN.

Để đạt được mục tiêu này, việc ứng dụng công nghệ hiện đại và mở rộng hợp tác quốc tế được coi là bước tiến mới, mang lại hy vọng sớm giải quyết được những tồn tại lâu năm. Công nghệ giám định ADN đã được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả xác định danh tính con người. Với sự hỗ trợ của công nghệ, quá trình giám định ADN trở nên nhanh chóng và chính xác hơn, giúp các cơ quan chức năng có thể xác định danh tính của các liệt sĩ một cách hiệu quả.

Ngoài ra, hợp tác quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết những tồn tại lâu năm trong công tác xác minh danh tính liệt sĩ. Việt Nam đã và đang tăng cường hợp tác với các nước để tìm kiếm và xác định danh tính của các liệt sĩ. Sự hợp tác này không chỉ giúp Việt Nam tiếp cận với các công nghệ hiện đại mà còn giúp tăng cường mối quan hệ giữa các quốc gia.

https://www.vietnam.gov.vn/

Như vậy, với sự nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ Việt Nam, cùng với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại và hợp tác quốc tế, hy vọng rằng những tồn tại lâu năm trong công tác xác minh danh tính liệt sĩ sẽ được giải quyết trong thời gian tới. Điều này không chỉ giúp an dân mà còn góp phần tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc.

Chiều ngày 25/7, tại Hà Nội, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06, Bộ Công an) đã tổ chức Hội nghị trực tuyến sơ kết một năm triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân của liệt sĩ chưa xác định được danh tính trên toàn quốc. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát biểu chỉ đạo tại hội nghị này.

Thủ tướng cho biết, Việt Nam có hơn 1,2 triệu liệt sĩ, trong đó khoảng 900.000 hài cốt đã được quy tập về các nghĩa trang. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 300.000 hài cốt liệt sĩ đã được an táng nhưng chưa xác định được danh tính. Bên cạnh đó, Việt Nam hiện có khoảng 652.000 thương binh, 198.000 bệnh binh, hơn 132.000 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng và khoảng 320.000 người chịu ảnh hưởng chất độc hóa học.

Thủ tướng bày tỏ sự xúc động khi nhắc lại những con số này và cho biết chất độc dioxin để lại không chỉ ảnh hưởng đến cuộc đời của những người trực tiếp hứng chịu, mà còn di truyền qua các thế hệ con cháu. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng còn bao gia đình vẫn đau đáu chờ đợi thông tin về phần mộ, hài cốt người thân để được đưa về quê hương an táng.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các cơ quan, đơn vị phải đẩy nhanh tiến độ thu nhận mẫu ADN để không kịp thời. “Nếu không làm nhanh, sẽ không kịp nữa. Không ai sống mãi để chờ kết quả. Cho nên, chúng ta phải đột phá, hành quân nhanh hơn để chạy đua với thời gian. Đây là cuộc chạy đua vì ký ức, vì đạo lý và vì tương lai”, Thủ tướng chia sẻ.

Theo Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, tính đến ngày 20/7/2025, cơ quan chức năng đã hoàn thành phân tích 11.138 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ và cập nhật vào Cơ sở dữ liệu Căn cước hơn 10.000 dữ liệu ADN của thân nhân các liệt sĩ.

Hội nghị cũng nghe báo cáo về kết quả triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 57.273 mẫu được thu nhận. Nhiều địa phương đã vận động xã hội hóa để thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ.

Tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trao Thông báo kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ cho đại diện thân nhân các gia đình liệt sĩ. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc xác định danh tính liệt sĩ và giúp đỡ gia đình họ.