Mùa hè thường gắn liền với những buổi tối ấm áp bên lửa trại và thưởng thức thịt nướng ngoài trời. Tuy nhiên, năm nay, không chỉ có những mùi quen thuộc ấy, mà còn có thêm khói từ các đám cháy rừng ở Canada. Trong vài ngày qua, chất lượng không khí tại Milwaukee, Wisconsin đã giảm đáng kể, trở thành một trong những nơi tồi tệ nhất trên thế giới.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là các đám cháy rừng lớn ở Canada, đặc biệt là ở Saskatchewan và Manitoba, tạo ra cột khói khổng lồ. Cột khói này di chuyển đến vùng Trung Tây Hoa Kỳ thông qua dòng jet stream. Các mùa cháy rừng gần đây ở Canada đã bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và nhiệt độ mùa xuân ấm áp. Việc tuyết tan sớm và nhanh chóng làm cho đất khô đi, tạo điều kiện cho các đám cháy rừng lớn.

Mùa cháy rừng năm 2023 ở Canada đã phá vỡ kỷ lục về diện tích bị đốt cháy, với gần 6 triệu ha đất bị ảnh hưởng. Điều này tương đương với hơn 23.000 dặm vuông, lớn hơn diện tích bề mặt của Hồ Michigan.

Chất lượng không khí được đo bằng chỉ số chất lượng không khí (AQI), một con số đại diện cho mức độ ô nhiễm không khí trung bình trong 24 giờ. Cơ quan Tài nguyên Thiên nhiên Wisconsin (Wisconsin DNR) duy trì các thiết bị đo không khí trên toàn bang, trong đó có các hạt ô nhiễm nhỏ hơn 2,5 micron, được gọi là PM2.5. Đây là loại hạt có thể đi vào phổi và gây tổn thương.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) sử dụng dữ liệu từ các trạm đo chuyên dụng và mạng lưới cảm biến giá rẻ để tạo ra NowCast, ước tính AQI tại một thời điểm nhất định. Ngoài ra, EPA đã ra mắt một công cụ theo dõi đám cháy, cho thấy nồng độ ô nhiễm đo được bởi các cảm biến này.

Tình hình chất lượng không khí hiện tại và trong cuối tuần này cho thấy khu vực Milwaukee có mức ô nhiễm không khí không tốt cho các nhóm nhạy cảm. Wisconsin DNR dự báo chất lượng không khí trên toàn bang sẽ ở mức trung bình đến không tốt trong cuối tuần này.

Với chỉ số AQI từ 101 đến 150, Wisconsin DNR khuyến cáo mọi người nên hạn chế các hoạt động ngoài trời và những người nhạy cảm nên ở trong nhà nếu có triệu chứng như ho hoặc khó thở. Nếu chỉ số AQI tăng lên mức không tốt, từ 151 đến 200, thì tất cả mọi người nên cẩn thận và những người nhạy cảm nên tránh các hoạt động ngoài trời.

Các hạt trong khói cháy rừng có kích thước rất nhỏ, khoảng 30 lần nhỏ hơn so với chiều rộng của một sợi tóc người. Điều này cho phép chúng đi vào các túi phổi và gây tổn thương. Khói cháy rừng có thể dẫn đến viêm phổi và tổn thương tế bào trên toàn cơ thể.

Biến đổi khí hậu sẽ không biến mất, và tình trạng cháy rừng ở Canada có thể tiếp tục. Điều này có nghĩa là quá trình tạo ra khói và ảnh hưởng đến bầu trời mùa hè có thể lặp lại nhiều lần.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chỉ số IQ của trẻ, đặc biệt là khi các em tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong thời kỳ thai nghén và giai đoạn 0-5 tuổi.

Theo nghiên cứu, hơn 200 bà mẹ sống ở thành phố New York và con cái của họ đã được theo dõi từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ lên 7 tuổi. Kết quả cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này.

Mức sụt giảm IQ này có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập, giải quyết vấn đề và thành tích trong tương lai của trẻ. Điều này trở nên đáng báo động khi các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường, mà còn có mặt ngay trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ.

Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài. Giảm 4-5 điểm IQ nghe qua tưởng chừng nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai.

Tuy nhiên, điều quan trọng là mức IQ này không cố định. Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức.

Cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ, chẳng hạn như hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Để biết thêm thông tin về cách bảo vệ sức khỏe của con trẻ, bạn có thể truy cập vào các trang web của các tổ chức y tế và môi trường uy tín, chẳng hạn như Đại học Columbia hoặc Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA).

Tóm lại, để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Chất lượng không khí tại Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo, đang ở mức báo động cao. Theo ghi nhận vào ngày 8 tháng 8 năm 2025, thành phố này đã được xác định là có chất lượng không khí không lành mạnh cho dân số nói chung. Tại một thời điểm nhất định, Kinshasa đã vượt qua các thành phố khác để trở thành thành phố lớn bị ô nhiễm nặng nhất trên thế giới. Đây không phải là lần đầu tiên Kinshasa xuất hiện trong danh sách này, vì trong tháng qua, thành phố liên tục đứng đầu danh sách các thành phố lớn bị ô nhiễm nhất.

Các chuyên gia chỉ ra rằng chất lượng không khí tại Kinshasa nằm trong thể loại ‘không lành mạnh’, có thể gây ra các hiệu ứng sức khỏe cho mọi người. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa hiện nay làm cho thành phố trở thành một trong những trung tâm đô thị bị ảnh hưởng nhiều nhất ở Trung Phi. Các chuyên gia và tổ chức môi trường đang lên tiếng cảnh báo về tình trạng này và đề xuất các giải pháp để cải thiện chất lượng không khí.

Có nhiều yếu tố dẫn đến chất lượng không khí kém tại Kinshasa. Một trong những nguyên nhân chính là việc đốt cháy sinh khối rộng rãi do nông nghiệp, sản xuất than, và các đám cháy dư lượng cây trồng trong và xung quanh thành phố. Ngoài ra, khí thải từ bếp củi gia đình và sử dụng nhiên liệu rắn khác trong các hộ gia đình đô thị cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm. Tình trạng ô nhiễm môi trường lâu dài từ các chất ô nhiễm công nghiệp như asen, chì, dẫn xuất DDT và PCB cũng tiếp tục ảnh hưởng đến dân số thông qua không khí, nước và chuỗi thực phẩm.

Thực thi hạn chế các quy định môi trường và kiểm soát chất thải và khí thải không đầy đủ ở khu vực đô thị và ven đô cũng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Sự kết hợp của các yếu tố này đã tạo ra một tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm và hành động từ các cơ quan chức năng cũng như cộng đồng dân cư.

Để bảo vệ bản thân khỏi chất lượng không khí kém, người dân được khuyên nên thực hiện các biện pháp bảo vệ như tránh hoạt động thể chất ngoài trời và theo dõi mức chất lượng không khí thường xuyên. Các cơ quan chức năng cũng cần có những biện pháp quyết liệt hơn để kiểm soát và giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí, bảo vệ sức khỏe và môi trường sống cho người dân.