Ngày 1/7 vừa qua, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức đi vào vận hành, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới trong quá trình hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước. Việc này không chỉ đơn thuần là sắp xếp lại không gian phát triển bền vững cho đất nước mà còn nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, quản trị nhà nước. Mục tiêu lớn nhất là phục vụ nhân dân tốt hơn thông qua việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ.

Tuy nhiên, lợi dụng sự thay đổi này, một số đối tượng xấu đã đưa ra các luận điệu sai trái, xuyên tạc nhằm gây hoang mang dư luận và làm suy giảm niềm tin vào chủ trương đúng đắn của Đảng. Các tổ chức phản động, lưu vong Việt Tân đã lợi dụng mạng xã hội để đưa ra những thông tin sai lệch, như việc sáp nhập sẽ xóa sổ làng xã, xóa bỏ truyền thống tổ tiên và khiến người dân khó khăn trong thực hiện thủ tục hành chính. Họ cũng vu cáo lãnh đạo địa phương thâu tóm quyền lực và lợi ích nhóm.

Những thông tin này không chỉ sai lệch mà còn nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân. Với lăng kính thù địch, các thế lực phản động và phần tử cơ hội chính trị đã tung ra những thông tin sai sự thật, cố tình bóp méo việc sắp xếp đơn vị hành chính, cho rằng việc này chỉ là “bình cũ rượu mới”, làm tăng thủ tục, lãng phí ngân sách và gây thiệt hại cơ sở vật chất. Họ thậm chí còn bôi nhọ hình ảnh của lãnh đạo Đảng, Nhà nước trong việc sắp xếp tổ chức bộ máy.

Trên thực tế, người dân đã thể hiện sự đồng thuận cao với chủ trương lớn này. Cán bộ, đảng viên và nhân dân luôn tin tưởng tuyệt đối vào vai trò lãnh đạo của Đảng và sự quản lý, điều hành của nhà nước, nhất là quyết sách mang tính lịch sử về cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy để tạo bước ngoặt đột phá và chuyển mình mạnh mẽ trong tương lai.

Việc “sắp xếp lại giang sơn” có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của sự nghiệp hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước. Điều này hướng đến một nền hành chính quản trị hiện đại, gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ. Tinh gọn bộ máy không phải suy yếu mà là để củng cố và phát triển. Do đó, cần phải loại bỏ những thông tin xấu độc, tư duy lệch lạc và nhận diện, phản bác những quan điểm sai trái, xuyên tạc.

Mỗi công dân cần có trách nhiệm trong việc nhận diện và phản bác các thông tin sai trái này. Việc tổ chức lại địa giới hành chính và vận hành mô hình chính quyền địa phương mới là yêu cầu khách quan và tất yếu. Khi bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu quả sẽ phục vụ nhân dân tốt hơn và là nền tảng để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững.

Trong bối cảnh đặc biệt khi địa phương vừa trải qua quá trình sáp nhập tỉnh, xã, và hoạt động dưới mô hình chính quyền 2 cấp, Đại hội Đảng bộ cấp xã đang diễn ra với vai trò quan trọng không chỉ về mặt chính trị mà còn là dấu mốc lịch sử. Điều này đòi hỏi Đảng bộ phải đưa ra những định hướng và hành động cụ thể để thực sự ‘lo cho Dân’ trong tình hình mới.

Sau sáp nhập, quyền hạn và trách nhiệm của đảng ủy cấp xã mới đã được mở rộng, đồng thời khối lượng công việc cũng tăng lên với yêu cầu cao hơn. Việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp đặt ra yêu cầu đổi mới phương thức lãnh đạo của tổ chức đảng, đặc biệt là đảng ủy cấp xã, để dẫn dắt chính quyền và Nhân dân thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ.

Cùng với nhiệm vụ lãnh đạo và chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của đảng bộ, đảng ủy cấp xã mới còn có nhiều nhiệm vụ quan trọng khác. Chúng bao gồm việc định hướng phát triển kinh tế – xã hội, xác định nhiệm vụ trọng tâm, đột phá, các chương trình, đề án, dự án trọng điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu về phát triển kinh tế – xã hội cho cả nhiệm kỳ mới. Đặc biệt, cần ưu tiên giải quyết các vấn đề cấp thiết của người dân, tập trung vào những việc mà người dân đang cần và mong chờ.

Để thực hiện điều này, vai trò của chính quyền cấp xã cần phải chủ động hơn, tăng cường tham mưu và triển khai các chính sách từ chính quyền cấp trên một cách hiệu quả nhất để phục vụ Nhân dân. Đồng thời, cần đảm bảo có những chính sách và giải pháp riêng biệt để phát triển vùng sáp nhập và các khu vực khó khăn, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Đại hội Đảng bộ sẽ là cơ hội lớn để đảng ủy các xã, phường tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, đánh giá toàn diện kết quả thực hiện nghị quyết nhiệm kỳ trước. Từ đó, đề ra phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp thiết thực cho nhiệm kỳ mới; đưa ra các quyết sách phát huy tiềm năng, lợi thế của từng địa phương.

Thành công của việc sắp xếp đơn vị hành chính sẽ được hiện thực hóa bằng hành động và kết quả rõ nét trong phát triển kinh tế – xã hội và chất lượng cuộc sống của người dân. Vai trò và trọng trách của đảng ủy cấp xã mới là rất lớn, đặc biệt là trong lãnh đạo, chỉ đạo cả hệ thống chính trị cấp xã xây dựng khối đoàn kết vững mạnh, thúc đẩy kinh tế – xã hội phát triển, đóng góp quan trọng vào thực hiện các mục tiêu của tỉnh.

Đây cũng là phép thử cho các đảng ủy xã, phường mới, đồng thời là cơ hội để bứt phá, đưa địa phương chuyển mình theo tinh thần đổi mới của Trung ương, của tỉnh.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã yêu cầu tỉnh Điện Biên khẩn trương triển khai các biện pháp cứu hộ tại những điểm bị cô lập do lũ quét. Ông nhấn mạnh rằng trong lúc khó khăn nhất, điều cần thiết là tinh thần trách nhiệm, sự linh hoạt và hành động khẩn trương của các lực lượng chức năng. Các cấp, ngành, đặc biệt là chính quyền địa phương và lực lượng tại chỗ phải coi đây là trận tuyến bảo vệ dân bằng mọi giá.

Tại bản Háng Pu Xi, xã Xa Dung, nơi bị thiệt hại nặng nề do lũ quét, Phó Thủ tướng đã ân cần thăm hỏi, chia sẻ và động viên người dân. Ông yêu cầu các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương cần khẩn trương triển khai các phương án cứu hộ, cứu nạn tại những điểm còn bị cô lập, đảm bảo tiếp cận nhanh nhất đến các bản vùng sâu, vùng xa.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu địa phương tổ chức phân công lực lượng bám sát địa bàn, nhất là các bản xa, các điểm có nguy cơ sạt lở tiếp diễn để nắm bắt tình hình, báo cáo kịp thời và chủ động sơ tán dân khi cần thiết. Tỉnh Điện Biên cần tập trung tổng hợp thiệt hại ban đầu, đặc biệt là về người mất tích, người bị thương, nhà cửa bị sập, hệ thống giao thông, điện, viễn thông… để báo cáo Chính phủ xem xét, hỗ trợ khẩn cấp.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng đề nghị tỉnh Điện Biên báo cáo cụ thể các khu vực còn chưa tiếp cận được, lập danh sách các bản đang mất liên lạc, huy động các phương tiện, lực lượng để sớm kết nối trở lại. Những bản vùng sâu, vùng xa, nếu cần thiết sẽ được hỗ trợ bằng phương tiện chuyên dụng và thiết bị liên lạc vệ tinh.

Trận mưa lớn từ tối 31/7 kéo dài đến ngày 1/8 đã gây ra lũ quét nghiêm trọng trên diện rộng tại các xã như Na Son, Mường Luân, Xa Dung, Tìa Dình của tỉnh Điện Biên và các khu vực lân cận. Đến thời điểm hiện tại, đã có 8 người tử vong, 3 người mất tích; nhiều người bị thương đã được đưa về các cơ sở y tế để điều trị. Hiện, toàn khu vực vẫn còn 30 bản chưa thể tiếp cận được do giao thông bị chia cắt nghiêm trọng.

Bộ Chính trị vừa đưa ra kết luận yêu cầu các cơ quan liên quan tập trung giải quyết dứt điểm chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức bị tác động bởi sắp xếp tổ chức bộ máy. Việc này nằm trong kết luận số 183-KL/TW về triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Theo đó, Bộ Chính trị giao các cơ quan liên quan thực hiện một số nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp một cách hiệu quả. Trước hết, cần khẩn trương tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ công chức, viên chức cấp xã. Bộ Nội vụ được giao phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng bộ công cụ đánh giá hiệu quả công việc để làm thước đo chất lượng công chức, viên chức. Đây là nhiệm vụ cần hoàn thành trước ngày 31.8.2025.

Bộ Nội vụ cùng các bộ, ngành liên quan cũng được giao nhiệm vụ nghiên cứu, ban hành hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành quy định về chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy. Đối tượng bao gồm cán bộ, công chức, viên chức và người lao động có từ đủ 15 năm trở lên làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc có đủ 15 năm trở lên làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn và đã đủ tuổi nghỉ hưu. Ngoài ra, còn bao gồm cán bộ cấp xã trở lên đang hưởng chế độ hưu trí, chế độ mất sức lao động, chế độ bệnh binh và người lao động làm việc tại các Hội do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ ở cấp tỉnh, cấp huyện.

Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ rà soát, tổng hợp và lấy ý kiến các bộ, ngành để đề xuất phương án hoàn thiện pháp luật về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Đáng chú ý, Bộ Chính trị yêu cầu các bộ, ban, ngành và địa phương chỉ đạo xử lý giải quyết dứt điểm chế độ, chính sách đối với các đối tượng cán bộ, công chức chịu sự tác động do sắp xếp tổ chức bộ máy trước ngày 31.8.2025. Sau thời điểm này, việc giải quyết chế độ, chính sách sẽ kết thúc.

Việc giải quyết dứt điểm chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức bị tác động bởi sắp xếp tổ chức bộ máy là một phần quan trọng trong triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Điều này giúp đảm bảo quyền lợi cho cán bộ, công chức và ổn định tổ chức bộ máy.

Các cơ quan liên quan cần tích cực phối hợp để thực hiện các nhiệm vụ được giao. Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp và các bộ, ngành khác cần tập trung xây dựng và ban hành các quy định, chính sách cần thiết để triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp một cách hiệu quả.

Thời gian tới, các bộ, ban, ngành và địa phương cần đẩy nhanh tiến độ giải quyết chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức bị tác động bởi sắp xếp tổ chức bộ máy. Điều này không chỉ giúp ổn định tổ chức bộ máy mà còn góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

Chiều ngày 31/7, tại TP.HCM, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy phối hợp cùng Sở Văn hóa và Thể thao tổ chức buổi họp báo kinh tế – xã hội. Trong đó, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TP.HCM Nguyễn Tấn Phong đã có những chia sẻ về tình hình sắp xếp đơn vị hành chính và triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn sau một tháng triển khai.

Theo ông Phong, đến nay, thành phố đã hoàn thành việc kiện toàn bộ máy, phân bổ và bố trí đội ngũ cán bộ, công chức về nhận nhiệm vụ tại các cơ quan, đơn vị. Đồng thời, hoạt động của Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã cũng đã được vận hành. Về cơ bản, các lĩnh vực quản lý kinh tế, văn hóa – xã hội, đất đai, tài nguyên, môi trường, quốc phòng – an ninh trên địa bàn đều duy trì ổn định.

Tuy nhiên, ông Phong cũng thừa nhận một số khó khăn về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, hạ tầng công nghệ thông tin và nhiều vấn đề khác. Để đảm bảo vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thông suốt, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, thành phố sẽ tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp.

Trong đó, tập trung kiểm tra, rà soát, đánh giá việc triển khai thực hiện thủ tục chuyển đổi các loại giấy tờ liên quan đến đời sống, an sinh xã hội cho cá nhân và tổ chức với nguyên tắc không thu các loại phí, lệ phí khi thực hiện việc chuyển đổi do thay đổi địa giới đơn vị hành chính. Bên cạnh đó, thành phố cũng sẽ củng cố, hỗ trợ địa phương hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin dùng chung, hệ thống văn bản điều hành, hệ thống giải quyết thủ tục hành chính, hệ thống tiếp nhận phản ánh, kiến nghị 1022.

Đặc biệt, chú trọng giải quyết những vấn đề phát sinh trong thời gian tới tại các cơ quan, đơn vị trong quá trình thực hiện. Về số liệu cụ thể, sau khi sắp xếp 3 tỉnh, thành phố, tổ chức bộ máy của UBND TP.HCM đã có sự thay đổi đáng kể. Cụ thể, số cơ quan chuyên môn giảm từ 43 xuống còn 15 cơ quan (tỷ lệ giảm 65,11%). Số cơ quan hành chính khác giảm từ 6 xuống còn 3 cơ quan (tỷ lệ giảm 50%).

Ngoài ra, thành phố cũng tiếp nhận nguyên trạng 58 đơn vị sự nghiệp thành đơn vị trực thuộc UBND TP và sẽ tiếp tục thực hiện sắp xếp trong giai đoạn 2.

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy ở các đơn vị hành chính sau sắp xếp; nhanh chóng sắp xếp, bố trí lại cán bộ, công chức phù hợp, nhất là kiện toàn lãnh đạo cấp xã. Yêu cầu này được Thủ tướng nhấn mạnh tại hội nghị đánh giá kết quả sắp xếp tổ chức bộ máy bên trong của các bộ, ngành và sơ kết 1 tháng vận hành chính quyền địa phương cấp.

Hội nghị diễn ra vào chiều ngày, với sự tham gia của các bộ, ngành, địa phương. Thủ tướng cho biết, vừa qua, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã họp hàng tuần để lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính và vận hành mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ họp hàng tuần về nội dung này, kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền cho đến khi tổ chức bộ máy mới vận hành trơn tru, thông suốt, toàn diện.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cần nỗ lực, cố gắng, quyết tâm cao hơn nữa; hành động quyết liệt, hiệu quả hơn nữa; làm việc nào dứt việc đó, làm việc nào ra việc đó, phân công ‘6 rõ’, ‘không nói không, không nói khó mà không làm’. Sau 1 tháng triển khai, Thủ tướng khái quát rằng nhìn chung, ý Đảng, lòng dân gặp nhau khi chuyển từ trạng thái chính quyền hành chính thụ động, nặng về quản lý sang trạng thái chủ động, tích cực phục vụ nhân dân và kiến tạo phát triển, đồng thời giảm thời gian, chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp. Bộ máy chính quyền địa phương bước đầu vận hành ổn định, thông suốt. Hầu hết các địa phương đã hoàn tất việc sắp xếp tổ chức chính quyền, đảm bảo duy trì hoạt động hành chính không gián đoạn.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ rõ vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần khắc phục ngay. Thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu quán triệt quan điểm cần nỗ lực, cố gắng, quyết tâm cao hơn nữa; hành động quyết liệt, hiệu quả hơn nữa. Về nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy ở các đơn vị hành chính sau sắp xếp; nhanh chóng sắp xếp, bố trí lại đội ngũ cán bộ, công chức phù hợp, nhất là kiện toàn lãnh đạo cấp xã; tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý, hiệu quả đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và tăng cường kiểm tra, giám sát.

Đặc biệt, trong giai đoạn đầu vận hành mô hình mới, các bộ cần chú trọng hướng dẫn về thủ tục hành chính, quản lý ngân sách, tổ chức bộ máy và quản lý nhân lực cho cấp tỉnh, cấp xã… theo đúng thẩm quyền từng cấp. Song song với trao quyền, công tác giám sát, kiểm tra phải được tăng cường, tránh tình trạng địa phương hiểu chưa đúng hoặc thực hiện chưa nghiêm.

Về cơ chế tài chính – ngân sách, Thủ tướng chỉ đạo xây dựng cơ chế tài chính phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đảm bảo nguồn lực cho địa phương hoạt động hiệu quả. Với các tỉnh, thành phố mới hình thành trên cơ sở sáp nhập nhiều đơn vị hành chính cũ thì cần tính toán cơ chế hỗ trợ, điều hòa nguồn lực hợp lý.

Các cơ quan Trung ương và địa phương phải tăng cường quản lý, giám sát việc sử dụng ngân sách, tài sản công sau sáp nhập, sử dụng hiệu quả các trụ sở, tránh thất thoát, lãng phí.

Thủ tướng cũng yêu cầu đẩy mạnh tái cấu trúc quy trình, cung cấp dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia; bảo đảm thông suốt, hiệu quả, không bị gián đoạn; khắc phục các lỗi trên các hệ thống thông tin do các bộ, ngành quản lý; hoàn thành trong tháng 8.

Thủ tướng lưu ý cần thiết lập các kênh tiếp nhận phản ánh, kiến nghị từ cơ sở để kịp thời xử lý hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền giải quyết. Đồng thời, ông nhấn mạnh tinh thần tất cả phải vào cuộc, nhất là người đứng đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan thuộc thẩm quyền. Theo Thủ tướng, bộ máy mới đòi hỏi cách ứng xử mới, tư duy đổi mới, hành động quyết liệt…

Một tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại Đà Nẵng: Kết quả tích cực và những thách thức cần vượt qua

Kể từ ngày 1/7, các sở, ban, ngành, xã, phường, đặc khu của Đà Nẵng đã cơ bản kiện toàn tổ chức bộ máy nhằm đảm bảo hoạt động liên tục, không gián đoạn. Ngày 29/7, Thành ủy Đà Nẵng đã tổ chức hội nghị đánh giá tình hình một tháng triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn.

Theo báo cáo của Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng, trên cơ sở quyết định giao biên chế công chức của UBND thành phố, các cơ quan, đơn vị đã phân bổ chỉ tiêu biên chế đảm bảo theo quy định. Tổng số cán bộ, công chức, viên chức được giao là 53.314 chỉ tiêu, trong đó có 2.692 chỉ tiêu cán bộ, công chức cấp tỉnh; 5.714 chỉ tiêu cán bộ, công chức cấp xã; 44.908 chỉ tiêu người làm việc hưởng lương từ ngân sách tại các đơn vị sự nghiệp công lập.

Trong thời gian qua, các sở, ban, ngành và các xã, phường, đặc khu đã cơ bản kiện toàn tổ chức bộ máy nhằm đảm bảo hoạt động liên tục, không gián đoạn trong công tác quản lý, cung cấp dịch vụ công. Thành phố cũng chỉ đạo rà soát nhu cầu bổ sung nhân lực chuyên ngành công nghệ thông tin tại các xã, phường, với nhu cầu bổ sung 107 người.

Chính quyền đã công khai các quyết định và thủ tục hành chính với 2.291 thủ tục, trong đó có 2.114 thủ tục theo quy định của bộ, ngành và 177 thủ tục hành chính đặc thù. Số lượng dịch vụ công trực tuyến được tích hợp trên Cổng dịch vụ công quốc gia là 2.056 thủ tục và 228 thủ tục cung cấp thông tin.

Về hệ thống mạng, hạ tầng công nghệ thông tin, thành phố đã hoàn thành bố trí đến 100% cấp xã. Các xã, phường cũng bố trí cơ bản trang thiết bị, hạ tầng mạng tại trung tâm phục vụ hành chính công; thiết lập, cung cấp tài khoản sử dụng cho cán bộ, công chức trên các hệ thống dùng chung.

Tuy nhiên, trong quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, một số xã, phường phát sinh khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính. Một vấn đề khác là hệ thống mạng tại khu vực miền núi còn yếu, đường truyền Internet không ổn định, thường mất kết nối hoặc tốc độ chậm, ảnh hưởng đến truy cập, xử lý văn bản và thực hiện dịch vụ công.

Tại hội nghị, lãnh đạo các phường, xã kiến nghị thành phố tiếp tục tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tiếp tục hoạt động hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Ông Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đánh giá cao những kết quả đạt được bước đầu sau một tháng vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Tuy nhiên, ông Quảng yêu cầu các cấp chính quyền địa phương tập trung đánh giá lại toàn diện kết quả đạt được sau một tháng vận hành. Trong đó, lựa chọn, phân cấp trách nhiệm đến từng cá nhân lãnh đạo, những việc cấp bách cần tập trung xử lý trước.

Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đề nghị các cấp lãnh đạo soi lại mục tiêu của cấp chính quyền địa phương 2 cấp mới, nhất là chính quyền cấp cơ sở đã phục vụ người dân tốt hơn chưa, đã gần dân, sát dân hơn chưa, có gì khúc mắc hay không?. Đối với các khó khăn, ông Quảng lưu ý, cần nhìn nhận một cách toàn diện và không thể đánh đồng các phường, xã trung tâm với các xã vùng núi, biên giới.

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại nhiều địa phương đang gặp phải khó khăn trong quá trình vận hành do đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã còn thiếu chuyên môn và kỹ năng. Để giải quyết vấn đề này, các địa phương đang chủ động đề xuất với Bộ Nội vụ để được hỗ trợ đào tạo cấp tốc đội ngũ cán bộ, công chức nhằm đáp ứng yêu cầu vận hành mô hình chính quyền hai cấp hiệu quả.

Ông Nguyễn Viết Hưng, Giám đốc Sở Nội vụ Nghệ An, cho biết rằng nhiều cán bộ cấp xã hiện nay còn bỡ ngỡ, chưa quen với nhiệm vụ được giao. Sở đã thành lập 5 tổ công tác để hỗ trợ các xã, tuy nhiên vẫn cần sự hỗ trợ từ Bộ Nội vụ. Tương tự, tại Hà Nội, bà Nguyễn Thị Liễu, Phó giám đốc Sở Nội vụ, cho biết một số cán bộ thuộc cấp xã cũ gần như ‘trắng’ về chuyên môn vì yêu cầu công việc mới hiện nay rất khác. Sở Nội vụ Hà Nội kiến nghị Bộ sớm ban hành đề cương tập huấn về kỹ năng, tình huống và nghiệp vụ chuyên sâu.

Việc tổ chức lại bộ máy cũng kéo theo khối lượng công việc tăng mạnh. Ông Hưng nhận định chủ tịch UBND xã hiện nay phải kiêm nhiệm cả phần việc của chủ tịch huyện và xã trước đây, trong khi bộ máy giúp việc lại vừa thiếu người, vừa thiếu chuyên môn. Tại Lâm Đồng, lãnh đạo Sở Nội vụ nêu ra một trường hợp điển hình là một chuyên viên từng tinh thông chuyên môn tại cấp tỉnh, nhưng khi về xã – nơi được chuyển giao về hơn 1.000 thủ tục hành chính – cũng gặp nhiều khó khăn ban đầu.

Nhiều địa phương đã chủ động tìm giải pháp để hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã. Tại Đà Nẵng, lãnh đạo Sở Nội vụ cho biết đã phối hợp với VNPT, các trường đại học công nghệ thông tin và đội ngũ thanh niên tình nguyện để hỗ trợ vận hành hệ thống mới ở cấp xã. Lâm Đồng cũng thành lập các đoàn công tác từ cấp sở, ngành đến tận xã để hướng dẫn trực tiếp. Tuy nhiên, lãnh đạo các địa phương đều khẳng định đây chỉ là giải pháp tình thế, điều cần thiết hơn là Bộ Nội vụ sớm ban hành khung chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu mới.

Bà Phạm Thị Thanh Trà, Bộ trưởng Bộ Nội vụ, khẳng định cần tăng cường tạm thời đội ngũ có chuyên môn sâu cho cấp xã. Bà nhấn mạnh cần đánh giá công khai, dân chủ, chính xác đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã để cơ cấu lại và nâng cao chất lượng. Bộ Nội vụ sẽ tham mưu để ban hành nghị định về áp dụng KPI đánh giá cán bộ, công chức. Đồng thời, cần quan tâm đầy đủ đến điều kiện sống, tư tưởng của cán bộ khi điều chuyển về trung tâm hành chính mới.

Theo đó, Bộ Nội vụ sẽ tập trung vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã thông qua các chương trình đào tạo và hỗ trợ. Bộ sẽ phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan để triển khai các hoạt động đào tạo và bồi dưỡng , giúp đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nắm bắt được các kỹ năng và kiến thức cần thiết để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình.

Đồng thời, Bộ Nội vụ cũng sẽ rà soát và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến công tác cán bộ, công chức, tạo cơ sở pháp lý cho việc quản lý và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã.

Có thể thấy, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đòi hỏi sự nỗ lực và phối hợp của nhiều cơ quan, tổ chức. Với sự hỗ trợ của Bộ Nội vụ và sự chủ động của các địa phương , tin tưởng rằng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã sẽ được nâng cao chất lượng, đáp ứng yêu cầu vận hành mô hình chính quyền hai cấp hiệu quả.

Nhiều địa phương sau khi sáp nhập đang đối mặt với khó khăn trong việc áp dụng văn bản cũ và chậm ban hành văn bản mới, gây ra gián đoạn trong hoạt động quản lý và ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Tình trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nhìn nhận đầy đủ những hệ lụy pháp lý và tìm giải pháp để bảo đảm tính thống nhất và ổn định của hệ thống pháp luật tại chính quyền địa phương.

Trong quá trình đổi mới và hiện đại hóa nền hành chính quốc gia, chủ trương sắp xếp và tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước là một trong những nội dung trọng tâm được Đảng và Nhà nước xác định xuyên suốt qua nhiều nhiệm kỳ. Từ Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) đến Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW và gần đây nhất là Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, tinh thần cải cách và sắp xếp đơn vị hành chính được khẳng định là cần thiết để xây dựng nền hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hướng đến mô hình chính quyền địa phương hiện đại, có khả năng quản trị tốt và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng ‘khoảng trống pháp lý’, ‘lúng túng thể chế’ đã và đang xuất hiện tại không ít địa phương. Tốc độ sắp xếp tổ chức bộ máy đang đi nhanh hơn so với tiến độ chuẩn bị thể chế đi kèm, đặc biệt là việc xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) phục vụ cho hoạt động của chính quyền địa phương sau sáp nhập.

Quá trình sáp nhập đơn vị hành chính, nếu không đi kèm với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế, sẽ tất yếu dẫn đến sự chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thiếu hụt văn bản điều chỉnh, từ đó tạo ra những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng. Trong thực tiễn triển khai tại nhiều địa phương, tình trạng ban hành VBQPPL không kịp tiến độ tổ chức lại bộ máy đang trở thành điểm nghẽn, cản trở việc ổn định hoạt động của chính quyền mới.

Để khắc phục tình trạng này, cần tuân thủ các nguyên tắc bảo đảm thống nhất, ổn định hệ thống pháp luật khi tổ chức lại đơn vị hành chính. Trước hết, cần bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Việc sửa đổi, thay thế hoặc ban hành mới VBQPPL tại địa phương sau khi sáp nhập phải được rà soát kỹ lưỡng về mặt căn cứ pháp lý, bảo đảm không mâu thuẫn hoặc chồng chéo với luật và các văn bản của Trung ương.

Thứ hai, cần bảo đảm tính kế thừa hợp lý. Việc sáp nhập đơn vị hành chính không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn giá trị của hệ thống văn bản tại các đơn vị cũ. Ngược lại, nhiều văn bản đã được xây dựng công phu, đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn và đang phát huy hiệu quả, cần được kế thừa, hiệu chỉnh, chứ không nên xóa bỏ hoàn toàn.

Thứ ba, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong quá trình xây dựng pháp luật. Trong mọi hoạt động quản trị nhà nước, việc lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm không chỉ là một khẩu hiệu hành chính, mà phải được thể hiện rõ trong nội dung và quy trình xây dựng văn bản pháp luật.

Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật sau sáp nhập, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tổ chức một cuộc tổng rà soát hệ thống VBQPPL đang áp dụng tại các đơn vị hành chính liên quan. Trên cơ sở rà soát, chính quyền cấp huyện cần lập danh mục phân loại các văn bản theo ba nhóm: (i) văn bản tiếp tục áp dụng không cần sửa đổi; (ii) văn bản cần sửa đổi, bổ sung; (iii) văn bản cần bãi bỏ.

Thứ hai, cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng thể chế sau sáp nhập. Chất lượng thể chế không thể đo bằng số lượng văn bản ban hành mà cần có các tiêu chí rõ ràng về hiệu lực, hiệu quả, tính hợp pháp, tính khả thi và tính minh bạch.

Thứ ba, cần củng cố đội ngũ làm công tác pháp chế ở địa phương. Một trong những điểm yếu cố hữu của chính quyền địa phương là năng lực pháp chế chưa được quan tâm đúng mức. Sau sáp nhập, điều này càng trở nên nghiêm trọng khi địa bàn quản lý rộng hơn, số lượng đầu mối công việc tăng lên, nhưng đội ngũ làm công tác pháp chế vẫn còn mỏng, thiếu chuyên môn hoặc kiêm nhiệm.

Cuối cùng, cần áp dụng công nghệ thông tin trong hệ thống hóa và quản lý văn bản pháp luật địa phương. Việc quản lý văn bản thủ công đang là một rào cản lớn khiến các địa phương chậm trễ trong rà soát và điều chỉnh hệ thống VBQPPL.