Trong dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội, lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là một trong những động lực then chốt để phát triển kinh tế – xã hội Thủ đô trong giai đoạn tới. Định hướng này được đánh giá là đúng đắn và phù hợp với xu thế thời đại, đặc biệt trong bối cảnh Hà Nội đang hướng tới mục tiêu trở thành đô thị thông minh, trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Dự thảo đã thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược khi xác định phát triển kinh tế dựa trên nền tảng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Việc nhấn mạnh vai trò của người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực và động lực chính trong công cuộc chuyển đổi số là hoàn toàn xác đáng. Để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Thủ đô thông minh, hiện đại, đáng sống, cần có bước đột phá trong cơ chế đầu tư và liên kết.

Thành phố cần tăng đầu tư công cho nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo quy mô vùng đặt tại các khu công nghệ cao như Hòa Lạc, kết nối chặt chẽ với đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp; phát triển mạnh thị trường công nghệ, xúc tiến thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận kết quả R&D. Thông tin thêm về các khu công nghệ cao có thể được tìm hiểu tại https://vi.wikipedia.org/wiki/Khu_c%C3%B4ng_ngh%E1%BA%87_cao.

Đồng thời, nên thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm cấp thành phố dành riêng cho các dự án khởi nghiệp công nghệ, có cơ chế đồng đầu tư với các nhà đầu tư tư nhân. Mô hình này đã được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia và có thể được tham khảo tại https://en.wikipedia.org/wiki/Venture_capital.

Bên cạnh đó, để việc phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số đi vào thực chất, Hà Nội cần đặc biệt chú trọng đến yếu tố bình đẳng tiếp cận công nghệ và thu hẹp khoảng cách số giữa các nhóm dân cư. Dự thảo nên bổ sung thêm các giải pháp hỗ trợ khu vực ngoại thành, người cao tuổi, lao động phi chính thức trong quá trình số hóa dịch vụ công và tiếp cận tri thức số.

Việc xây dựng một Trung tâm dữ liệu dùng chung của Hà Nội là rất cấp thiết nhằm đồng bộ hóa, phân tích và khai thác hiệu quả dữ liệu lớn phục vụ quy hoạch, quản lý đô thị thông minh và dự báo chính sách. Thêm thông tin về trung tâm dữ liệu có thể được tìm hiểu tại https://en.wikipedia.org/wiki/Data_center.

Chuyển đổi số đang trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp trong thời đại hiện nay, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động sản xuất và kinh doanh vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Một trong những điểm nghẽn quan trọng mà các doanh nghiệp đang phải đối mặt là vấn đề nhân lực.

Ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, cho rằng nhiều doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và áp dụng công nghệ phù hợp do thiếu vốn đầu tư và không có nhân sự có trình độ để vận hành các hệ thống công nghệ mới. Điều này đã tạo ra một rào cản lớn cho việc chuyển đổi số trong các doanh nghiệp nhỏ.

Để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua rào cản này, các chuyên gia cho rằng cần triển khai cơ chế ‘chuyển đổi từng bước’. Thay vì thay đổi toàn bộ quy trình cùng lúc, doanh nghiệp có thể bắt đầu từ những nghiệp vụ dễ áp dụng như hóa đơn điện tử, kế toán online, quản lý bán hàng… Việc này sẽ giúp doanh nghiệp làm quen dần với công nghệ và giảm thiểu sự gián đoạn trong hoạt động sản xuất và kinh doanh.

Bên cạnh đó, việc phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp công nghệ và các tổ chức giáo dục để tổ chức các chương trình đào tạo thực hành, học online, cấp chứng chỉ… là rất cần thiết. Điều này sẽ giúp nâng cao trình độ công nghệ và kỹ năng số cho người lao động, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp trong thời đại công nghệ.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Tân, Giám đốc Viện Nghiên cứu và Phát triển Ứng dụng các hợp chất thiên nhiên, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho rằng Nhà nước nên tạo ra một số chương trình trọng điểm, có kinh phí và lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ đào tạo qua đấu thầu để doanh nghiệp tư nhân có khả năng thiết kế những khóa học, chương trình học bổ sung và phổ thông hóa các kỹ năng mới cho người yếu thế trong thị trường việc làm mới.

Một yếu tố quan trọng khác là cần khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển giải pháp công nghệ thân thiện với người dùng. Phần mềm phải dễ sử dụng, giao diện đơn giản, thậm chí tích hợp tính năng điều khiển bằng giọng nói để người lao động phổ thông cũng có thể làm quen nhanh chóng.

Theo dự báo, khoảng 70% công việc truyền thống tại Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng đáng kể từ sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) trong thập kỷ tới. Các nhà cung cấp giải pháp công nghệ nhận định, AI sẽ là công nghệ chủ đạo định hình tương lai hoạt động doanh nghiệp tại Việt Nam trong 5-10 năm tới.

Để hình thành nguồn lực mới, doanh nghiệp cần xây dựng lộ trình chuyển đổi số có lồng ghép yếu tố phát triển con người; doanh nghiệp và người lao động cần đầu tư vào học tập và nâng cao kỹ năng số. Việc xây dựng một hệ sinh thái nhân lực thích ứng công nghệ không chỉ dựa vào nỗ lực riêng của doanh nghiệp mà giáo dục đại học chính là mắt xích đầu tiên góp phần định hình tư duy, nền tảng tri thức và thái độ nghề nghiệp cho người lao động tương lai.

Nhân lực không thể tách rời tổng thể các yếu tố như cấu trúc nền kinh tế, định hướng chính sách vĩ mô và năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp. Chất lượng nguồn nhân lực chịu tác động trực tiếp từ cách mà nền kinh tế được tổ chức, điều tiết và định hướng phát triển.

Muốn hình thành một lực lượng lao động phù hợp với thời đại công nghệ, cần đồng bộ giữa chính sách phát triển nhân lực và các chính sách kinh tế-công nghệ. Điều này sẽ giúp tạo ra một môi trường hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số và phát triển bền vững trong thời đại công nghệ.