Trong bối cảnh hiện nay, với sự phát triển không ngừng của thương mại toàn cầu, các doanh nghiệp phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn về việc tuân thủ các quy định và tận dụng các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA). Một trong những công cụ quan trọng giúp họ đạt được mục tiêu này là giấy chứng nhận xuất xứ (C/O). Công cụ này không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định về xuất xứ hàng hóa mà còn hỗ trợ họ tận dụng các ưu đãi thuế quan, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Theo số liệu mới nhất, đã có tới 56% doanh nghiệp châu Âu hoạt động tại Việt Nam thường xuyên nộp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) hàng tháng. Tỷ lệ này phản ánh mức độ quan tâm ngày càng tăng đối với C/O trong hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp. Việc sử dụng C/O không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì mối quan hệ tốt đẹp với các đối tác quốc tế mà còn là yếu tố then chốt trong việc khai thác hiệu quả các hiệp định FTA mà Việt Nam đã tham gia.

Trong năm 2024, Việt Nam đã cấp hơn 1,8 triệu giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi. Điều này tương ứng với giá trị xuất khẩu lên tới trên 100 tỷ USD. Nếu so sánh với năm 2023, số lượng C/O ưu đãi đã tăng 18% về số lượng và 28% về giá trị. Đáng chú ý, C/O ưu đãi chiếm khoảng 28% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường mà nước ta có hiệp định FTA. Những con số này không chỉ thể hiện sự gia tăng trong việc sử dụng C/O mà còn cho thấy vai trò quan trọng của các hiệp định thương mại tự do trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam.

Việc tăng trưởng liên tục trong số lượng và giá trị của các giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi đã cho thấy nỗ lực của Việt Nam trong việc tận dụng các hiệp định FTA để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu. Hơn nữa, điều này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc doanh nghiệp cần phải nắm rõ và tuân thủ các quy định về xuất xứ hàng hóa để có thể hưởng lợi từ các hiệp định này.

Nhìn chung, giấy chứng nhận xuất xứ đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam. Việc cấp và sử dụng C/O không chỉ giúp doanh nghiệp tăng cường uy tín và sự tin tưởng với các đối tác quốc tế mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa lợi ích từ các hiệp định thương mại tự do. Từ đó, các doanh nghiệp có thể mở rộng thị trường, tăng cường năng lực cạnh tranh và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Doanh nghiệp muốn tìm hiểu thêm về quy định xuất xứ và hướng dẫn cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa có thể tham khảo trang web của Tổng cục Thương mại Việt Nam hoặc liên hệ trực tiếp với cơ quan chức năng có thẩm quyền.

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực xây dựng kế hoạch để thích ứng với thuế quan mà Mỹ áp dụng, trong đó ưu tiên hàng đầu là tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới. Theo một báo cáo gần đây của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV), có hơn 51,6% doanh nghiệp xuất khẩu đang lên kế hoạch tìm kiếm thị trường mới nhằm giảm thiểu rủi ro liên quan đến thuế quan. Điều này không chỉ diễn ra trong lĩnh vực xuất khẩu mà còn trong các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh trong nước, với 34,9% doanh nghiệp lựa chọn tìm kiếm thị trường mới.

Bên cạnh việc tìm kiếm thị trường mới, các doanh nghiệp cũng có xu hướng tăng cường nội địa hóa chuỗi sản xuất và tìm kiếm thị trường nguyên liệu đầu vào từ các đối tác khác. Đặc biệt, các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ, nông-lâm và thủy sản đang tập trung vào việc tìm kiếm thị trường ngoài Mỹ. Ngược lại, các công ty xây dựng có xu hướng chờ đợi và tập trung nhiều hơn vào giải pháp nội địa hóa chuỗi sản xuất.

Từ tháng 4, một số doanh nghiệp như SK Foods đã chủ động lập kế hoạch chuyển dịch thị trường xuất khẩu sang các nước như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, UAE. Qua khảo sát, các doanh nghiệp thuộc nhiều ngành khác nhau cho rằng họ chịu tác động nghiêm trọng từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ. Việt Nam hiện có lợi thế với 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, cùng với 70 cơ chế hợp tác song phương.

Để hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tìm kiếm thị trường mới, các doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ cần đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại và mở rộng đàm phán FTA với các nước tiềm năng khác. Bên cạnh đó, việc phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước cũng được coi là điều cần thiết để giảm sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu. Họ cũng khuyến nghị các cơ chế hỗ trợ cho hoạt động dịch chuyển chuỗi cung ứng hoặc mở rộng thị trường xuất khẩu ngoài Mỹ và Trung Quốc.

Các doanh nghiệp đang kỳ vọng vào sự hỗ trợ từ Chính phủ để có thể tận dụng tốt hơn các FTA và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, từ đó giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.Đồng thời, việc phát triển công nghiệp hỗ trợ cũng sẽ giúp doanh nghiệp trong nước tăng cường sản xuất và giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.