Chuyển dịch năng lượng đang trở thành một thách thức lớn đối với ngành điện khí Việt Nam. Tại diễn đàn dầu khí và năng lượng thường niên 2025 với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng – tầm nhìn và hành động”, ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hiệp hội Dầu khí Việt Nam, đã chỉ ra rằng việc huy động điện khí tại các nhà máy nhiệt điện khí LNG đang ở mức thấp do giá cao.

Ông Thập dẫn chứng với Nhà máy điện khí Nhơn Trạch 1 và dự án điện khí Lan Tây, mức độ huy động thấp hơn rất nhiều so với khả năng cung ứng. Tương tự, hai dự án quy mô tỉ USD là nhiệt điện khí Nhơn Trạch 3 và 4 đã hoàn thành, sẵn sàng phát điện nhưng việc huy động điện vẫn là một “câu hỏi lớn”. Nguyên nhân chính là do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là nhà mua tất cả các nguồn điện để bán cho khách hàng, huy động theo thứ tự ưu tiên giá thấp đến cao. Điện khí LNG có mức giá cao, không phải là nguồn điện được ưu tiên trong huy động hệ thống điện.

Cũng theo ông Thập, Nghị định 100 của Chính phủ về cơ chế phát triển các dự án nhiệt điện khí đã đưa ra các cơ chế như chuyển ngang giá khí sang giá điện. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn chưa tháo gỡ được nhiều vướng mắc trong vận hành các nhà máy và thu hút đầu tư nhiệt điện khí.

Ông Nguyễn Duy Giang, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Điện lực dầu khí Việt Nam (PV Power), cho rằng một trong những vướng mắc lớn nhất là cơ chế chuyển ngang giá khí vào giá điện. Cần có cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nhà phát điện và nhà mua điện để đảm bảo bao tiêu sản lượng dài hạn. Ông Giang cũng cho biết rằng các nhà đầu tư vẫn mong muốn tỉ lệ bao tiêu sản lượng điện tối thiểu dài hạn không thấp hơn mức 80-90% trong thời gian 15-20 năm.

Để giải quyết bài toán bao tiêu sản lượng, ông Thập cho rằng cần nhìn nhận thị trường đầu ra của điện khí LNG không phải là thị trường bình dân, mà đó là các hộ tiêu thụ công nghiệp, hộ tiêu thụ lớn mong muốn có cam kết dài hạn. Cần phải có cơ chế mua bán điện trực tiếp, bên phát điện đàm phán trực tiếp với bên mua điện, áp dụng với cả các dự án điện khí LNG và các nhà máy năng lượng tái tạo.

Nhu cầu chuyển dịch năng lượng lên tới 135 tỉ USD, nguồn lực Nhà nước có hạn nên việc có cơ chế để thu hút tư nhân là yêu cầu đặt ra. Tuy nhiên, các chính sách phát triển điện khí vẫn chưa đủ hấp dẫn nhà đầu tư, khi chưa có cơ sở bảo lãnh Chính phủ để bảo lãnh vay vốn các dự án của Nhà nước, chưa có cơ chế bảo lãnh chuyển đổi ngoại tệ.

Trước những thách thức trên, việc tìm kiếm các giải pháp để thúc đẩy chuyển dịch năng lượng và thu hút đầu tư vào ngành điện khí là rất quan trọng. Cơ chế mua bán điện trực tiếp, bảo lãnh Chính phủ, và chính sách hỗ trợ cần được xem xét và thực hiện để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành điện khí Việt Nam.

Các chuyên gia và nhà đầu tư đang chờ đợi những giải pháp cụ thể từ Chính phủ và các cơ quan quản lý để tháo gỡ các vướng mắc và thúc đẩy sự phát triển của ngành điện khí. Đồng thời, việc đầu tư vào năng lượng tái tạo và các nguồn năng lượng sạch cũng là một hướng đi quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững.

Tập đoàn Sumitomo Nhật Bản đã thể hiện sự quan tâm đến việc đầu tư vào dự án Nhà máy Điện khí Vân Phong 2 tại tỉnh Khánh Hòa, sử dụng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) làm nhiên liệu. Đề xuất này được ông Yukihito Honda, Tổng giám đốc điều hành Khối Phát triển đô thị đa dạng của Tập đoàn Sumitomo, trình bày với Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vào chiều ngày 22/7.

Thủ tướng Phạm Minh Chính hoan nghênh đề xuất của Tập đoàn Sumitomo về việc chuyển đổi dự án sang sử dụng LNG và giao Bộ Công Thương phối hợp với các cơ quan liên quan để xử lý các thủ tục cần thiết. Thủ tướng cũng đề nghị Tập đoàn Sumitomo nghiên cứu về nguồn vốn trong khuôn khổ Cộng đồng châu Á phát thải ròng bằng 0 (AZEC), một sáng kiến nhằm thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính ở châu Á.

Đây là dự án nối tiếp Nhà máy Điện khí Vân Phong 1, một dự án điện khí đã đang vận hành tại Khánh Hòa. Việc đầu tư vào dự án Nhà máy Điện khí Vân Phong 2 không chỉ góp phần đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng cho Việt Nam mà còn hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương. Dự án này sử dụng LNG, một loại nhiên liệu sạch hơn so với các loại nhiên liệu truyền thống, giúp giảm thiểu tác động môi trường.

Tập đoàn Sumitomo là một trong những tập đoàn hàng đầu của Nhật Bản, hoạt động trong nhiều lĩnh vực, bao gồm phát triển đô thị, công nghiệp và năng lượng. Với kinh nghiệm và chuyên môn của mình, Tập đoàn Sumitomo có thể đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành năng lượng tại Việt Nam.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy đầu tư nước ngoài, đặc biệt là từ các tập đoàn lớn như Sumitomo, để phát triển kinh tế – xã hội và thực hiện các mục tiêu về phát triển bền vững. Ngài Thủ tướng mong muốn rằng dự án này sẽ là một biểu tượng cho sự hợp tác kinh tế mạnh mẽ và lâu dài giữa Việt Nam và Nhật Bản.

Với sự ủng hộ của Thủ tướng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan, dự án Nhà máy Điện khí Vân Phong 2 sử dụng LNG của Tập đoàn Sumitomo có thể tiến triển tích cực, góp phần vào sự phát triển năng lượng bền vững của Việt Nam và tăng cường quan hệ hợp tác kinh tế Việt Nam – Nhật Bản.