Bắt cóc online đang trở thành một hình thức lừa đảo công nghệ cao đáng lo ngại trong cộng đồng. Ghi nhận từ tháng 3 năm nay, hình thức này đã gây ra nhiều vụ việc nghiêm trọng, với số tiền bị mất ngày càng tăng.

Theo nghiên cứu, đối tượng chính của bắt cóc online thường là học sinh, sinh viên, đặc biệt là những người trẻ tuổi. Họ dễ bị ảnh hưởng bởi các chiến thuật tâm lý và thường sống xa gia đình, dễ bị cô lập. Tại TP.HCM và Hà Nội, các vụ việc đã cho thấy nạn nhân chủ yếu là sinh viên từ 18-19 tuổi.

Khác với hình thức bắt cóc truyền thống, bắt cóc online không có sự tiếp xúc vật lý. Các đối tượng sử dụng điện thoại, tin nhắn, hoặc ứng dụng như Zoom để giả danh công an, viện kiểm sát, yêu cầu nạn nhân tự cô lập trong phòng trọ hoặc khách sạn. Sau đó, họ quay video giả bị bắt cóc và gửi cho gia đình để đòi tiền chuộc. Điều này tạo cảm giác như một vụ bắt cóc thật, dù hoàn toàn diễn ra trực tuyến.

Các đối tượng thường yêu cầu nạn nhân quay video hoặc chụp ảnh giả bị bắt cóc để gửi cho gia đình. Trong nhiều trường hợp, nữ sinh bị bắt cởi đồ rồi quay clip tống tiền người nhà. Nạn nhân thường tuân theo các yêu cầu của kẻ bắt cóc do sợ hãi bị bắt giữ hoặc đối mặt với hậu quả pháp lý. Họ bị đe dọa bởi các cáo buộc giả mạo như rửa tiền và bị yêu cầu cắt liên lạc với gia đình, tạo cảm giác cô lập.

Sự thiếu kinh nghiệm và thiếu kiến thức về các chiêu trò lừa đảo khiến họ dễ dàng trở thành nạn nhân. Do đó, việc nâng cao cảnh giác và trang bị kiến thức để phòng tránh loại hình lừa đảo này là rất cần thiết.

Các cơ quan chức năng đã nhận được nhiều báo cáo về hình thức bắt cóc online này và đang tích cực điều tra, ngăn chặn. Cộng đồng cũng cần nâng cao cảnh giác và trang bị kiến thức để phòng tránh loại hình lừa đảo này. Mọi người cần cảnh giác trước những tình huống đáng ngờ và không nên thực hiện theo yêu cầu của người lạ, đặc biệt là khi có liên quan đến vấn đề tài chính.

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, gần đây đã lên tiếng cảnh báo về mối đe dọa ngày càng tăng của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ nhắm vào học sinh và sinh viên. Theo ông Hiếu, những kẻ lừa đảo đang lợi dụng tâm lý sợ hãi, tôn trọng quyền lực và thiếu kinh nghiệm thực tế của nhóm đối tượng này để thực hiện các thủ đoạn tinh vi.

Tâm lý của học sinh và sinh viên thường bị ảnh hưởng bởi những gì họ coi là quyền lực và danh tiếng. Khi đối mặt với những kẻ giả mạo công an, các em có thể dễ dàng hoảng loạn và làm theo yêu cầu của kẻ xấu mà không có đủ khả năng kiểm chứng thực tế.

Trong khoảng một tháng gần đây, đã có nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh và sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’.

Khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn. Các đối tượng lừa đảo thường dùng các thủ đoạn như yêu cầu nạn nhân tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi.

Một số trường hợp, các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội. Thượng tá Hiếu cũng chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm…

Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên.

Là một chuyên gia pháp lý, Luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi.

Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ. Các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học.