Trong không gian bao la, vị trí của Trái Đất không đơn thuần là một sự sắp xếp ngẫu nhiên. Trên thực tế, để xác định vị trí và chuyển động của hành tinh chúng ta, các nhà thiên văn học dựa vào những tín hiệu vô tuyến cực kỳ yếu ớt phát ra từ các hố đen siêu lớn ở trung tâm của các thiên hà xa xôi. Những tín hiệu này, sau khi di chuyển hàng triệu năm ánh sáng, đóng vai trò như các ‘mốc tọa độ’ quan trọng giúp xác định chuyển động, vị trí và tốc độ quay của Trái Đất.

Quá trình thu nhận và sử dụng những tín hiệu này liên quan đến kỹ thuật trắc địa vô tuyến, trong đó các tín hiệu được đồng bộ hóa từ một mạng lưới kính viễn vọng trải rộng trên khắp thế giới. Dữ liệu thu được từ kỹ thuật này không chỉ cực kỳ chính xác mà còn là nền tảng cho các hệ thống định vị toàn cầu (GPS), điều hướng hàng không, theo dõi chuỗi cung ứng, và giao dịch tài chính quốc tế.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của các thiết bị không dây như Wifi, smartphone, và mạng 5G, 6G đang tạo ra một thách thức mới cho ngành khoa học tiên tiến này. Sự gia tăng đáng kể trong số lượng thiết bị tiêu dùng đang dần chiếm dụng dải phổ vô tuyến, gây ra sự nhiễu loạn nghiêm trọng đến tín hiệu thiên văn học. Các tín hiệu vô tuyến từ vũ trụ vốn dĩ rất yếu, trong khi tín hiệu nhân tạo trên Trái Đất lại mạnh hơn gấp hàng triệu lần, dẫn đến việc chúng có thể làm mờ hoặc che khuất tín hiệu mà kính viễn vọng cần thu nhận.

Tình hình này không chỉ dừng lại ở đó; các tần số vốn được dành riêng cho nghiên cứu thiên văn cũng đang bị rò rỉ tín hiệu từ các thiết bị điện tử hoặc bị phân bổ lại cho mục đích thương mại. Điều này đe dọa nghiêm trọng đến độ chính xác mà khoa học vũ trụ cần đạt được để duy trì các dịch vụ hiện đại mà xã hội đang phụ thuộc.

Nhận thấy vấn đề, giới khoa học đang đề xuất việc thiết lập các ‘vùng im lặng vô tuyến’, nơi tín hiệu điện tử bị hạn chế nghiêm ngặt, hoặc xây dựng cơ chế bảo vệ các tần số dành riêng cho nghiên cứu. Tuy nhiên, việc quản lý phổ vô tuyến hiện được thực hiện theo từng quốc gia, điều này khiến việc tìm kiếm một giải pháp toàn cầu trở nên phức tạp và khó khăn.

Trong bối cảnh công nghệ không dây tiếp tục phát triển mạnh mẽ, nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng chính sách quản lý phổ sóng hợp lý là điều cấp thiết. Nếu không có những giải pháp hiệu quả, khả năng con người có thể vẽ nên một bức tranh vũ trụ chính xác sẽ bị ảnh hưởng bởi chính những tiện nghi hiện đại mà chúng ta đang sử dụng hàng ngày.

Đảm bảo sự cân bằng giữa phát triển công nghệ và bảo vệ môi trường vô tuyến cho nghiên cứu khoa học là thách thức mà thế giới đang phải đối mặt. Tìm kiếm giải pháp để giải quyết tình huống này sẽ cần sự tham gia và hợp tác của nhiều bên, từ các nhà khoa học, chính phủ, đến các công ty công nghệ.

Theo dõi Hindustantimes để cập nhật những thông tin mới nhất về vấn đề này.

Trong khuôn khổ chiến lược phát triển hệ sinh thái kinh tế tầm thấp, Viettel – một tập đoàn công nghệ hàng đầu tại Việt Nam – đang tăng tốc phát triển các thiết bị bay không người lái và có người lái. Trung tướng Tào Đức Thắng, Chủ tịch Viettel, cho biết đơn vị này đang tập trung xây dựng hệ sinh thái kinh tế tầm thấp, sử dụng các thiết bị bay ở độ cao thấp, bao gồm cả drone không người lái và tiềm năng phát triển thiết bị có người lái, phục vụ cả mục đích kinh tế và quốc phòng.

Viettel đã đạt được thành công với drone mang thiết bị phát sóng 4G/5G di động, hoạt động ở độ cao khoảng 50-100m, phủ sóng bán kính lên đến 6km và hoạt động liên tục tới 24 giờ nhờ nhận năng lượng qua dây cáp hybrid từ mặt đất. Giải pháp này đã được áp dụng trong trường hợp thiên tai, khắc phục sự cố mất kết nối mạng viễn thông tại Nghệ An. Tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024, Viettel đã giới thiệu hơn 80 sản phẩm công nghệ cao thuộc ngành công nghiệp quốc phòng, trong đó nổi bật là các mẫu UAV do Viettel tự thiết kế và sản xuất trong nước 100%. Các sản phẩm UAV của Viettel bao gồm UAV trinh sát, UAV đa năng và UAV cảm tử, có khả năng hoạt động lâu dài, mang theo vũ khí chính xác cao và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp.

Không chỉ tập trung vào lĩnh vực quốc phòng, Viettel cũng đang nghiên cứu dài hạn về máy bay có người lái tầm thấp, phục vụ cả mục đích dân sự như cứu hộ, logistics và quốc phòng. Mục tiêu của Viettel là mở rộng từ drone UAV sang cả thiết bị bay chuyên dụng, tạo ra một hệ sinh thái hoàn chỉnh, linh hoạt và đa nhiệm.

Trên thế giới, nhiều quốc gia cũng đang phát triển UAV phục vụ kinh tế tầm thấp. Trung Quốc đang dẫn đầu toàn cầu về phát minh và ứng dụng drone/UAV, với hơn 70% số bằng sáng chế drone toàn cầu và hơn 50.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Tại Mỹ, Amazon Prime Air đã triển khai drone giao hàng trong thành phố, trong khi Wing (Alphabet) mở rộng dịch vụ drone delivery ở Mỹ, Úc và Phần Lan. Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đang tích cực phát triển hệ sinh thái eVTOL và drone để phục vụ vận tải đô thị và logistics.

Việc đẩy mạnh phát triển các thiết bị bay không người lái và có người lái của Viettel không chỉ góp phần vào sự phát triển của hệ sinh thái kinh tế tầm thấp tại Việt Nam mà còn mở ra nhiều cơ hội ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau, từ quốc phòng đến dân sự. Với mục tiêu tạo ra một hệ sinh thái hoàn chỉnh và đa nhiệm, Viettel đang tiếp tục khẳng định vị trí của mình trong lĩnh vực công nghệ cao và quốc phòng.

Công nghệ 5G có tiềm năng đóng góp tới 130 tỷ USD cho nền kinh tế châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2030, theo một nghiên cứu gần đây của Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu (LKYSPP). Tuy nhiên, mức độ ứng dụng 5G trong khu vực ASEAN hiện còn chênh lệch lớn. Trong khi Singapore đã đạt mức ứng dụng 5G lên tới 48,3%, một số quốc gia thành viên ASEAN khác chỉ mới đạt dưới 1%.

Các nhà nghiên cứu cho rằng nếu không có hành động phối hợp kịp thời, những chênh lệch này có thể làm sâu sắc thêm khoảng cách số và làm suy yếu năng lực cạnh tranh khu vực, khiến ASEAN bị tụt lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi số toàn cầu. Giáo sư Vũ Minh Khương, Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, nhận định rằng sự hội tụ giữa 5G và trí tuệ nhân tạo (AI) chính là hạ tầng cho đổi mới sáng tạo, thúc đẩy các lĩnh vực như sản xuất thông minh, nông nghiệp chính xác, và giao thông tự hành.

Dựa trên các cuộc phỏng vấn chuyên sâu và khảo sát với hơn 400 chuyên gia đến từ 8 quốc gia ASEAN, nghiên cứu của LKYSPP chỉ ra rằng các chính phủ cần nhìn nhận 5G như một hạ tầng chiến lược cho AI, chứ không đơn thuần là nâng cấp viễn thông. Đồng thời, cần khẩn trương thu hẹp khoảng cách kỹ năng đang cản trở doanh nghiệp áp dụng công nghệ.

Để đảm bảo tương lai số của ASEAN, báo cáo đề xuất 5 ưu tiên chiến lược: Xây dựng các chiến lược phát triển 5G-AI quốc gia với lộ trình rõ ràng đến năm 2030; thành lập cơ quan điều phối có quyền hạn thực sự tại các quốc gia thành viên ASEAN; triển khai các chính sách bao trùm, tiên tiến nhằm tăng cường khả năng tiếp cận và đổi mới; phát triển hệ sinh thái AI thông qua hợp tác công – tư; triển khai các cơ chế giám sát mạnh mẽ để theo dõi tiến độ và cho phép điều chỉnh lộ trình.

Tại Việt Nam, các nhà mạng viễn thông hiện chưa đầu tư đúng mức cho 5G. Giáo sư Vũ Minh Khương cho rằng Chính phủ cần chủ động điều phối giống như cách Singapore đang làm bằng cách kết nối các bên: nhà cung cấp công nghệ quốc tế, doanh nghiệp trong nước, người dùng và các quỹ tài trợ. Sự kết hợp giữa 5G và AI sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho trải nghiệm kết nối thông minh, góp phần định hình lại các ngành công nghiệp trong tương lai.

Chính vì vậy, khi nói đến năng lực cạnh tranh của AI, không thể bỏ qua vai trò chiến lược của mạng 5G. Để theo dõi thêm thông tin về công nghệ 5G và tác động của nó đối với nền kinh tế, có thể tham khảo thêm tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu và các nguồn thông tin liên quan khác.