Ngày 19/8/2025 đánh dấu một sự kiện lịch sử quan trọng: kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân và 20 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Đây là dịp để chúng ta cùng nhìn lại và tri ân những nỗ lực, đóng góp và hy sinh của cán bộ, chiến sĩ lực lượng Công an nhân dân, cũng như đội ngũ cán bộ cơ sở đã và đang cống hiến vì sự bình yên và hạnh phúc của nhân dân.

Quá trình hình thành và phát triển của Công an nhân dân Việt Nam có nhiều mốc lịch sử quan trọng. Trong cao trào Xô viết Nghệ – Tĩnh (1930-1931), các ‘Đội tự vệ đỏ’ được thành lập để hỗ trợ và bảo vệ quần chúng nổi dậy, phá nhà giam, đốt huyện đường, vây đồn lính, bắt giữ bọn hào lý và làm tan rã chính quyền tay sai của đế quốc ở cơ sở. Những kinh nghiệm quý báu từ thời kỳ này đã giúp Đảng ta rút ra bài học về công tác xây dựng và duy trì, phát triển các tổ chức tự vệ, gắn liền với bảo vệ thành quả cách mạng.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ I của Đảng (tháng 3-1935) đã thông qua Nghị quyết về Đội tự vệ. Khi cuộc vận động Mặt trận Dân chủ phát triển, Trung ương Đảng chỉ thị: Mỗi ấp phải tổ chức ra Đội tự vệ để ngăn cản những kẻ phá rối và đối phó với các lực lượng phản động. Tháng 9-1939, Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, một năm sau, phát xít Nhật xâm lược Đông Dương. Nhân dân ta chịu cảnh ‘một cổ, hai tròng’. Phong trào cách mạng chịu sự đàn áp, khủng bố ác liệt. Đảng ta rút vào hoạt động bí mật, tiếp tục lãnh đạo phong trào đánh Pháp, đuổi Nhật.

Đầu năm 1940, Trung ương Đảng chủ trương thành lập ‘Ban công tác đội’ làm nhiệm vụ bảo vệ An toàn khu (ATK), bảo vệ cán bộ cao cấp của Đảng, giải thoát cán bộ khi bị địch bắt. ‘Ban công tác đội’ được đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Trung ương, được trang bị vũ khí và huấn luyện về kỹ thuật chiến đấu. Ngày 15-5-1945, Xứ ủy Bắc Kỳ thành lập ‘Đội danh dự trừ gian’ do Xứ ủy trực tiếp chỉ đạo, thực hiện nhiệm vụ diệt trừ bọn Việt gian đầu sỏ và vũ trang tuyên truyền, chiến đấu khi cần thiết.

Ngày 4-6-1945, Tổng bộ Việt Minh tuyên bố thành lập Khu giải phóng (Cao – Bắc – Lạng – Hà – Tuyên – Thái); đồng thời, công bố Mười chính sách lớn của Việt Minh. Ngay sau đó, các tổ chức ‘Đội trinh sát’, ‘Đội hộ lương diệt ác’ lần lượt ra đời cùng với 2 ‘Đội tự vệ đỏ’, ‘Ban công tác đội’ và ‘Đội danh dự trừ gian’ làm nhiệm vụ thủ tiêu lực lượng của phát xít Nhật, trừ khử bọn Việt gian, trừng trị bọn lưu manh, bảo vệ chính quyền cách mạng, thực hiện 10 chính sách lớn của Việt Minh. Đây là các tổ chức tiền thân của Công an nhân dân Việt Nam.

Ngày 19-8-1945, cuộc tổng khởi nghĩa giành thắng lợi ở Hà Nội. Cùng với việc đập tan các cơ quan đàn áp của địch và thiết lập chính quyền cách mạng, các tổ chức đầu tiên của Công an nhân dân cũng được thành lập. Tại Bắc Bộ, lập Sở Liêm phóng; tại Trung Bộ, lập Sở Trinh sát; tại Nam Bộ, lập Quốc gia tự vệ cuộc. Dù tên gọi ở ba miền khác nhau nhưng các tổ chức đầu tiên của Công an nhân dân đều có chung nhiệm vụ trấn áp bọn phản cách mạng, giữ gìn an ninh, trật tự, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân.

Trong những ngày đầu của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, lực lượng Công an nhân dân đã phải đương đầu với rất nhiều khó khăn, thử thách. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, lực lượng Công an nhân dân đã đẩy mạnh các phong trào ‘Ba không’, ‘Ngũ gia liên bảo’, phối hợp với các lực lượng vũ trang đấu tranh chống hoạt động do thám, gián điệp và bọn phản động tay sai; bẻ gãy nhiều cuộc càn quét của địch, bảo vệ hậu phương và khu căn cứ kháng chiến.

Đặc biệt, ngày 12/7/1946, Nha Công an Trung ương đã khám phá thành công vụ án phản cách mạng ở số 7 phố Ôn Như Hầu (nay là phố Nguyễn Gia Thiều, thành phố Hà Nội); phối hợp chặt chẽ với các lực lượng vũ trang nhân dân đồng loạt tấn công, bóc gỡ 40 trụ sở Quốc dân Đảng, bắt trên 100 tên phản động, đập tan âm mưu đảo chính, lật đổ chính quyền cách mạng của thực dân Pháp và bọn phản động.

Chiến công này không chỉ đập tan âm mưu của các phần tử phản động câu kết với đế quốc để cướp chính quyền ở Hà Nội bằng một cuộc đảo chính, mà còn làm cho mọi người thấy rõ bộ mặt phản quốc của tay sai và nhận thức rõ hơn chính sách đại đoàn kết dân tộc của Chính phủ, từ đó củng cố lòng tin vào sự nghiệp cách mạng của Đảng.

Tháng 7 về, không chỉ là thời điểm để tri ân và nhớ về những hy sinh của các thế hệ cha anh đã dành tuổi thanh xuân của mình cho nền độc lập và hòa bình của đất nước, mà còn là dịp để mỗi người Việt Nam một lần nữa khẳng định đạo lý ‘Uống nước nhớ nguồn’, ‘Đền ơn đáp nghĩa’ đối với các anh hùng liệt sĩ, thương binh, bệnh binh. Những người đã hiến dâng thân mình cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc.

Trong những năm trước, đã có rất nhiều chương trình nghệ thuật ý nghĩa và đáng nhớ được tổ chức như ‘Khúc tráng ca hòa bình’, ‘Khát vọng hòa bình’, ‘Giữ trọn lời thề’, ‘Hoa tháng Bảy’, ‘Tiếng gọi non sông’, ‘Vết chân tròn trên cát’, ‘Bản hùng ca bất diệt’… Những chương trình này không chỉ thể hiện lòng biết ơn sâu sắc từ trái tim của các nghệ sĩ mà còn khắc ghi vào lòng công chúng những bài học về lịch sử và truyền thống yêu nước.

Năm nay, tiếp nối những truyền thống ấy, loạt chương trình nghệ thuật đặc sắc tiếp tục được tổ chức trên khắp cả nước. Tại Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Đường 9, tỉnh Quảng Trị, chương trình ‘Tổ quốc ghi công – Viết tiếp câu chuyện hòa bình’ sẽ được diễn ra. Trong khi đó, tại Khu di tích lịch sử Nha Công an Trung ương, xã Minh Thanh, Tuyên Quang, chương trình ‘Giữ trọn lời thề – Bản hùng ca từ nguồn cội’ sẽ tái hiện những hình ảnh và câu chuyện lịch sử đầy cảm động.

Không chỉ có vậy, tại thành phố Đà Nẵng, chương trình ‘Bản hùng ca bất diệt’ sẽ được tổ chức tại phường Tam Kỳ. Hà Nội sẽ là nơi diễn ra chương trình ‘Lũy đá bất tử’ tại Nhà hát Lớn, cùng với các chương trình ‘Còn mãi với thời gian’ tại Bảo tàng Hồ Chí Minh. Đặc biệt, tại Sân vận động 30/4, đường Nguyễn Huệ, Đặc khu Côn Đảo, TP Hồ Chí Minh, chương trình ‘Côn Đảo – Bản hùng ca bất tử’ sẽ là một điểm nhấn quan trọng.

Bên cạnh các chương trình nghệ thuật lớn, sân khấu của các rạp hát cũng sẽ ‘sáng đèn’ với các vở kịch và chương trình biểu diễn đặc sắc. ‘Tôi và chúng ta’ sẽ được biểu diễn tại rạp Công Nhân, Hà Nội; ‘Còn mãi với thời gian’ tại Rạp Chuông Vàng; ‘Đi cùng năm tháng – Ký ức Trường Sơn’ tại Rạp xiếc Trung ương. Ngoài ra, các nghệ sĩ trẻ cũng tích cực đóng góp vào các dự án nghệ thuật ý nghĩa, như nghệ sĩ trẻ Khánh Ly với MV ‘Còn mãi với non sông’, nhằm tri ân những người lính đã ngã xuống ở Thành cổ Quảng Trị.

Qua các chương trình nghệ thuật này, thế hệ trẻ hôm nay sẽ được chiêm nghiệm và nhắc nhở về những giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc. Từ đó, giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần kiên trung không chịu khuất phục trước mọi xâm lăng. Đồng thời, cũng là dịp để mỗi người tự nhắc nhở mình phải sống sao cho xứng đáng với sự hy sinh anh dũng của cha anh.

Khi tham gia thưởng thức các chương trình này, khán giả không chỉ được nghe, được xem mà còn được cảm nhận về những nốt trầm trong bài ca chiến thắng. Các chương trình và vở diễn thể hiện bằng nhiều phương thức và góc nhìn đa chiều, sâu sắc sẽ giúp công chúng thấu hiểu hơn về những hy sinh và nỗi đau hậu chiến vẫn còn tồn tại giữa đời thường. Song, điều đáng quý là lòng người vẫn luôn sáng và vững một niềm tin vào tương lai.

Tiếng nói tri ân của nghệ thuật không chỉ dừng lại ở sự cổ vũ, động viên, kết nối mà còn là những thấu hiểu, chia sẻ. Nó mở đường cho tiếng lòng trung nghĩa với Tổ quốc, với nhân dân được cất lên đầy mãnh liệt và tự hào. Vì thế, mỗi một chương trình nghệ thuật trong dịp này đều mang một ý nghĩa đặc biệt, góp phần thắp sáng lòng yêu nước và trách nhiệm của mỗi người với quê hương.