Trong ngành giải trí toàn cầu, robot đang ngày càng đóng vai trò quan trọng và không còn là nhân vật phụ mà đang trở thành trung tâm của cuộc cách mạng sáng tạo và tương tác. Từ các công viên giải trí đến sân khấu Broadway, robot đang bước vào vai trò nghệ sĩ biểu diễn, nhân vật văn hóa và đồng hành cùng con người trong hành trình sáng tạo.

Một minh chứng rõ ràng cho sự thay đổi này là robot hình người ‘Jake the Rizzbot’ của Unitree Robotics. Với khả năng tương tác bằng ngôn ngữ đời thường và dáng đi biểu cảm, Jake đã trở thành hiện tượng trên mạng xã hội Mỹ. Nhiều sự kiện âm nhạc lớn như Tomorrowland đã sử dụng robot DJ và drone trình diễn ánh sáng để tạo hiệu ứng vượt khỏi giới hạn con người. Các ban nhạc rock như Compressorhead, gồm toàn bộ thành viên là robot, trình diễn với kỹ thuật hoàn hảo và khả năng sáng tác nhạc bằng AI.

Theo ThinkRobotics, hơn 60% công viên giải trí lớn tại Mỹ đã triển khai robot làm hướng dẫn viên, nhân vật tương tác và kỹ thuật viên kỹ xảo. Điều này giúp giảm chi phí và nâng cao chất lượng trải nghiệm. Tiến sĩ Casey Bennett, chuyên gia văn hóa robot tại Đại học Indiana, nhận định robot đang dần trở thành thực thể văn hóa, có khả năng biểu đạt và tạo ra nghệ thuật.

Tuy nhiên, việc robot tham gia vào ngành giải trí cũng đặt ra nhiều thách thức. Một trong những lo ngại lớn nhất là sự mất mát tính nhân văn trong nghệ thuật. Khi robot có thể biểu diễn, sáng tác và tương tác, câu hỏi đặt ra là liệu cảm xúc thật sự có thể được truyền tải qua một cỗ máy? Nguy cơ thay thế con người cũng là vấn đề nhức nhối. Các nghệ sĩ, kỹ thuật viên, biên kịch và diễn viên có thể đối mặt với nguy cơ mất việc khi robot đảm nhận các vai trò vốn thuộc về con người.

Abhishek Shivanna, chuyên gia công nghệ tại Nubank, chia sẻ rằng nghệ thuật được tạo ra để khơi gợi cảm xúc sâu sắc và phản ánh trải nghiệm độc đáo của con người. Khi nội dung do AI tạo ra trở nên phổ biến, khán giả có thể cảm thấy thiếu chiều sâu và cảm xúc chân thực. Việc sử dụng hình ảnh, giọng nói của nghệ sĩ để huấn luyện AI mà không có sự đồng ý đang gây tranh cãi. Robot được huấn luyện từ dữ liệu có sẵn có thể vô tình tái tạo định kiến, làm lu mờ sự đa dạng văn hóa và sáng tạo bản địa.

Giáo sư Nicola Sfondrini, chuyên gia tại PwC, nhận định nếu không kiểm soát, ngành giải trí có thể trở nên đơn điệu, thiếu chiều sâu và mất đi bản sắc. Cuối cùng, sự phụ thuộc vào công nghệ khiến ngành giải trí dễ tổn thương trước các sự cố kỹ thuật, tấn công mạng và lỗi hệ thống. Để ngành giải trí phát triển bền vững, con người vẫn cần giữ vai trò trung tâm – như người dẫn dắt cảm xúc, sáng tạo và giá trị văn hóa.

Nhìn chung, sự phát triển của robot trong ngành giải trí đang mở ra nhiều cơ hội mới nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức. Việc cân bằng giữa công nghệ và tính nhân văn sẽ là chìa khóa để ngành giải trí phát triển bền vững trong tương lai.

Trên sàn diễn thời trang, robot đang ngày càng khẳng định vị trí của mình, không chỉ còn là đạo cụ sân khấu mà đã trở thành ‘đồng nghiệp’ của người mẫu. Từ những bước đầu tiên của robot Ameca tại Milan Fashion Week đến sự xuất hiện của Unitree G1 tại Shanghai Fashion Week, robot đang mở ra một kỷ nguyên mới trong ngành thời trang.

Sự phát triển của robot trên sàn diễn bắt đầu từ những năm 1990, khi Thierry Mugler giới thiệu bộ suit Robot Couture bằng kim loại và nhựa dẻo trong suốt năm 1995. Bốn năm sau, Alexander McQueen đã đưa ra câu trả lời về việc liệu máy móc có thể trở thành chủ thể nghệ thuật trên sàn diễn khi dùng hai cánh tay robot công nghiệp phun sơn trực tiếp lên bộ váy trắng của Shalom Harlow.

Những năm 2000-2010, các nhà mốt như Hussein Chalayan và Chanel tiếp tục đẩy xa biên giới giữa thời trang và công nghệ khi trình diễn những bộ sưu tập với drone, robot hình stormtrooper, và trang phục biến hình với điều khiển từ xa. Tuy nhiên, phần lớn những lần xuất hiện của robot trên sàn diễn giai đoạn này vẫn mang nặng tính biểu tượng và hiệu ứng thị giác, hơn là một sự phối hợp thực sự giữa người và máy.

Đến nay, robot đã trở thành một phần quan trọng của sàn diễn thời trang. Các thương hiệu đã bắt đầu coi robot là đối tác sáng tạo, một người mẫu hay người dẫn chuyện. Điều này tạo ra những cuộc giao thoa sống động giữa máy móc và con người, xóa bỏ giai đoạn trình diễn một chiều của robot thuở trước.

Robot có thể sẽ trở thành đại sứ thương hiệu, những humanoid như Ameca có thể được lập trình để giao tiếp trực tiếp với khách hàng tại các cửa hàng flagship, đóng vai trò người mẫu AI hoặc đại sứ thương hiệu di động. Sàn diễn thực tế ảo lai (phygital) được cho là sẽ phát triển mạnh mẽ, các show diễn tương lai sẽ kết hợp người mẫu thật, robot và các nhân vật ảo (digital avatars), sử dụng công nghệ AR/VR để tạo ra trải nghiệm trình diễn đa chiều và cá nhân hóa.

Robot sẽ ngày càng tham gia sâu hơn vào quá trình thiết kế, trở thành cộng sự đắc lực của con người, từ phác thảo, dựng mẫu, đến thử nghiệm chất liệu theo các quy trình tự động hóa cao. Điều này mở ra tiềm năng cá nhân hóa thời trang theo thời gian thực ngay tại sàn diễn.

Trong chiến lược phát triển thời trang bền vững, việc sử dụng robot để mô phỏng người mẫu thật trong các buổi thử nghiệm có thể giúp giảm thiểu sản xuất mẫu vật lý, hạn chế lãng phí chất liệu. Các studio sáng tạo đang nghiên cứu phát triển ‘Digital Twin Robot’ – những robot mô phỏng thông số cơ thể người mẫu để thử trang phục theo thời gian thực, giảm thiểu tác động môi trường ngay từ khâu thiết kế.

Robot đang trở thành một phần không thể thiếu trong ngành thời trang, không chỉ là câu chuyện của vải vóc, thời trang hiện nay còn là sân khấu của công nghệ. Sự hợp tác giữa các nhà thiết kế thời trang, kỹ sư robot, nghệ sĩ biểu diễn và nhà lập trình AI sẽ tái định nghĩa trải nghiệm runway, đưa sàn diễn trở thành một không gian giao thoa giữa hiện thực và tương lai.

Trong thời gian dài, các hình thức nghệ thuật kỹ thuật số và nghệ thuật sắp đặt thường bị xem nhẹ so với hội họa hay điêu khắc truyền thống do tính khó bảo quản và giá trị sưu tầm không cao. Tuy nhiên, trong vài năm gần đây, thị trường đã có sự thay đổi đáng kể. Ngày càng có nhiều nhà sưu tầm và nhà đấu giá quan tâm đến các tác phẩm của trí tuệ nhân tạo (AI) như một loại hình nghệ thuật chính thống.

Vào tháng 3/2025, trí tuệ nhân tạo đã trở thành nhân vật chính trong một phiên đấu giá nghệ thuật tại nhà đấu giá danh tiếng Christie’s, New York. Lần đầu tiên, toàn bộ các tác phẩm trưng bày đều do trí tuệ nhân tạo tạo ra. Một tác phẩm thu hút nhiều sự chú ý là ‘Untied Robot Painting’ (2025), một bức tranh do robot vẽ, được hoàn thiện ngay tại hiện trường trong suốt 2 tuần diễn ra phiên đấu giá trực tuyến.

Tác phẩm này được tạo ra bởi nhà văn Mỹ Alexander Leven, người từng làm việc tại Media Lab, thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) và cũng là một trong những nghệ sĩ tham gia chương trình lưu trú đầu tiên của OpenAI. Dưới sự chỉ dẫn của nghệ sĩ, một cánh tay robot được gắn lên tường, sử dụng cọ AI để vẽ tranh. Từ một khung vẽ chỉ 2,5 x 2,5cm, robot có thể tạo ra bức tranh có kích thước tối đa 305 x 366cm. Tác phẩm được bán với giá 8.190 USD. Đáng chú ý, tên gọi của tác phẩm cũng do AI đặt.

Tổng cộng có 34 tác phẩm tranh, sắp đặt và nghệ thuật kỹ thuật số sử dụng AI được trưng bày tại phiên đấu giá này. 28 tác phẩm đã được bán thành công, đạt tỉ lệ chốt đơn lên tới 82% và thu về tổng cộng 728.784 USD. Đặc biệt, tác phẩm video hội họa ‘Machine Hallucinations – ISS Dreams – A’ (2021) của nghệ sĩ đến từ Thổ Nhĩ Kỳ, Refik Anadol, đã thu hút sự chú ý khi đạt mức giá cao nhất, được bán cho chủ sở hữu mới với giá 277.200 USD, vượt xa mức ước tính ban đầu 150.000-200.000 USD.

Giới chuyên môn cho rằng làn sóng sưu tầm nghệ thuật mới đang được dẫn dắt bởi thế hệ MZ (Millennials và Gen Z), những người trẻ tuổi cởi mở hơn với các hình thức nghệ thuật phi truyền thống. Ada Chew – Giám đốc bộ phận đấu giá nghệ thuật thế kỷ 20 và 21 khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Christie’s nhận định: ‘Phương tiện nghệ thuật đang trở nên đa dạng hơn bao giờ hết. Với các nhà sưu tầm trẻ, ranh giới giữa chất liệu truyền thống và hiện đại không còn quá quan trọng. AI đang mở ra một lãnh địa mới cần được chú ý’.

Tại Hàn Quốc, ngày càng nhiều phòng trưng bày thương mại tích cực giới thiệu các tác phẩm vượt ra ngoài phạm vi hội họa truyền thống. Tháng 6/2025, Face Gallery Seoul đã giới thiệu các tác phẩm kích cỡ vừa phải thuộc loạt Wedge Walk và Glass Walk của bậc thầy nghệ thuật sắp đặt Mỹ James Turrell. Trong khi đó, tại Art O&O – hội chợ nghệ thuật toàn cầu tổ chức tại quận Gangnam (Seoul) tháng 4/2025, phòng tranh Arario đã trưng bày các tác phẩm thu nhỏ từ loạt sắp đặt của nghệ sĩ Baek Jung-ki.

Trước đó, cũng vào tháng 3/2025, phòng tranh Sun Hwa-rang (Seoul) đã tổ chức triển lãm cá nhân đầu tiên tại châu Á cho nhóm nghệ thuật AI gồm 3 thành viên đến từ Pháp mang tên ‘Obius’. Obius chính là tác giả của bức chân dung AI nổi tiếng Edmond de Bellamy, từng được bán với giá 432.500 USD tại buổi đấu giá của Christie’s ở New York năm 2018. Mức giá này cao hơn 40 lần so với mức giá ước tính ban đầu. Triển lãm tại Seoul lần này giới thiệu 19 tác phẩm bao gồm tranh, video và sắp đặt nghệ thuật mang phong cách siêu thực.

Triển lãm Thế giới (Expo) đang trở thành một sự kiện toàn cầu quan trọng, nơi các quốc gia tụ họp để giải quyết những vấn đề cấp thiết của thời đại. Năm nay, Expo Osaka 2025 sẽ là nơi hội tụ của 158 quốc gia và vùng lãnh thổ, với chủ đề chính “Thiết kế xã hội tương lai cho cuộc sống”, kéo dài 6 tháng từ ngày 13-4 đến 13-10-2025. Trong khuôn khổ sự kiện này, phóng viên Tuổi Trẻ đã có cơ hội chứng kiến những công trình và công nghệ tương lai của thế giới.

Nhà robot học nổi tiếng Nhật Bản, Hiroshi Ishiguro, đã phác thảo một xã hội tương lai trong triển lãm “The Future of Life” (Tương lai sự sống). Đây là một cuộc khám phá triết học về cách android (robot được thiết kế giống con người) và trí tuệ nhân tạo (AI) có thể định hình tương lai, đặc biệt trong các xã hội già hóa như Nhật Bản. Trong gian hàng “The Future of Life”, ông Ishiguro đã thiết kế một xã hội tương lai nơi con người cùng tồn tại với robot và AI.

Gian hàng này được chia thành ba khu vực chính, mô tả xu hướng lịch sử của Nhật Bản, một xã hội tương lai gần nơi sự đồng cư giữa con người và máy móc trở nên phổ biến, và một tương lai xa xôi hơn, nơi nhân loại đã tiến hóa vượt ra ngoài hình thức sinh học. Ông Ishiguro chia sẻ rằng công nghệ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết vấn đề thiếu hụt lao động và xã hội già hóa ở Nhật Bản. Ông tin rằng robot và AI sẽ giúp con người tăng khả năng và tồn tại trong thế giới này.

Ông Ishiguro cũng nhấn mạnh rằng công nghệ không xấu, nhưng con người cần học cách sử dụng chúng. Ông tin rằng robot không chỉ là máy móc mà là gương phản chiếu nhân loại, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản thân và mở rộng khả năng của mình. Triển lãm “The Future of Life” không chỉ là một sự kiện công nghệ, mà còn là một cuộc thảo luận về những câu hỏi triết học sâu sắc về bản sắc và sự hiện diện của con người.

Ông Ishiguro hy vọng rằng triển lãm này sẽ khuyến khích mọi người suy nghĩ về tương lai và sứ mệnh quan trọng nhất của chúng ta là bảo vệ và phát triển xã hội loài người. Với sự tham gia của 158 quốc gia và vùng lãnh thổ, Expo Osaka 2025 hứa hẹn sẽ là một sự kiện toàn cầu quan trọng, mang lại cơ hội cho các quốc gia chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và công nghệ để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho nhân loại. Thông tin về triển lãm Expo Osaka 2025 có thể được tìm thấy trên trang web chính thức của sự kiện.