Trong thời gian gần đây, ngành công nghệ đã chứng kiến làn sóng sa thải hàng loạt, khiến hàng ngàn kỹ sư phần mềm mất việc. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng lỗi không hoàn toàn do trí tuệ nhân tạo (AI). Marc Kriguer, một kỹ sư phần mềm với 28 năm kinh nghiệm, đã chia sẻ về vấn đề này.

Marc Kriguer, người đã bị sa thải 4 lần, khẳng định rằng AI không phải là nguyên nhân chính dẫn đến việc mất việc. Theo ông, nguyên nhân sâu xa của các đợt sa thải là do các công ty tuyển dụng quá nhanh và quá nhiều, dẫn đến chi phí vượt quá doanh thu. Ông cũng cho rằng kỹ sư phần mềm thường bị nhắm đến vì mức lương cao, nên khi cần cắt giảm chi phí, các kỹ sư thường bị sa thải.

Dylan Serota, CEO của nền tảng tuyển dụng Terminal, cũng có quan điểm tương tự. Ông cho rằng AI không thay thế kỹ sư phần mềm mà đang làm thay đổi bản chất công việc. Ông cho biết các CTO trong ngành đều đồng thuận rằng AI giúp tăng năng suất, nhưng vẫn cần con người để xử lý các vấn đề phức tạp, sáng tạo và mang tính chiến lược.

Tuy nhiên, AI đã góp phần không nhỏ vào làn sóng sa thải hàng loạt tại nhiều tập đoàn công nghệ lớn. Microsoft đã công bố kế hoạch cắt giảm khoảng 9.000 nhân viên vào năm 2025 trong quá trình tái cấu trúc để tăng cường đầu tư vào AI. IBM cũng sa thải khoảng 8.000 nhân sự, chủ yếu thuộc bộ phận nhân sự, vốn được thay thế bằng các hệ thống AI tự động hóa quá trình tuyển dụng và quản lý nhân viên.

Các chuyên gia cho rằng AI không phải là ‘kẻ thù’ của kỹ sư phần mềm. Daron Acemoglu, nhà kinh tế học MIT, cho rằng AI hiện tại chỉ ảnh hưởng đến khoảng 5% công việc và chưa đủ khả năng thay thế hoàn toàn con người. Ông cảnh báo rằng việc quá kỳ vọng vào AI có thể dẫn đến sai lầm chiến lược, và kêu gọi phát triển AI theo hướng hợp tác với con người, thay vì thay thế.

Marc Kriguer cũng cho rằng AI chưa thể thay thế con người, thậm chí cả viết mã nguồn. Ông nhận định rằng nhiều công việc hiện nay yêu cầu kinh nghiệm với AI, nhưng ông không cảm thấy bị loại khỏi thị trường.

Dù đã mất việc nhiều lần, Marc Kriguer chưa bao giờ thất nghiệp quá 5 tháng. Hiện tại, ông đã nộp đơn cho khoảng 40 công ty và tham gia phỏng vấn tại 15 nơi. Ông nhận định rằng thị trường vẫn còn cơ hội cho kỹ sư phần mềm, và họ sẽ cần thích nghi với vai trò mới, kết hợp tư duy hệ thống, sáng tạo và khả năng làm việc cùng AI.

Thị trường lao động Việt Nam đang đối mặt với một nghịch lý rõ rệt: trong khi nhiều người lao động bị sa thải, doanh nghiệp vẫn đang thiếu nhân sự nghiêm trọng. Theo báo cáo quý 2/2025 của Vieclam24h, gần 3.000 người tham gia khảo sát đã cho thấy một bức tranh toàn diện về tình trạng tâm lý người lao động và sự gián đoạn kết nối giữa cung – cầu lao động trên thị trường.

Trong nửa đầu năm 2025, ngành công nghệ toàn cầu đã cắt giảm đến 72.000 lao động, ngành bán lẻ mất hơn 64.000 việc làm. Tại Việt Nam, hơn 2.500 nhân sự ngân hàng bị tinh giản, nhiều khu công nghiệp cũng báo cáo cắt giảm quy mô lớn trong các ngành dệt may, da giày, điện tử. Những con số này cho thấy, “layoff” đang trở thành xu hướng toàn cầu, không còn giới hạn trong các đợt khủng hoảng ngắn hạn mà đã dần đi vào chiến lược dài hơi của nhiều doanh nghiệp.

Tâm lý bất ổn làm đứt gãy mối liên kết giữa người lao động và doanh nghiệp. Gần 43,3% người lao động ở lại cho biết họ đang gánh thêm công việc, trong khi 42,8% lo sợ sẽ là người tiếp theo ra đi. Gần 30% đã mất niềm tin vào tổ chức, và 27,3% cảm thấy giảm động lực làm việc.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, 77,4% doanh nghiệp được khảo sát cho biết tình hình tuyển dụng khó khăn hơn cùng kỳ năm trước. Khó nhất là nhóm nhân viên chính thức và thực thi (84,7%), tiếp theo là nhóm chuyên viên, cấp trung và trưởng nhóm (66,1%). Trong khi đó, 72,7% người lao động mất việc đã quay lại tìm việc, nhưng chỉ 24,7% tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn.

Lao động lớn tuổi và lao động phổ thông chịu thiệt thòi nặng nề. Nhóm 45-54 tuổi là đối tượng bị cắt giảm nhiều nhất với tỷ lệ 9,5%, nhưng chỉ có 4,1% được giữ lại. Nhóm trên 55 tuổi gần như không còn hiện diện trong lực lượng được giữ lại.

Lực lượng lao động trẻ thiếu cơ hội gia nhập thị trường. Chỉ 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp hoặc thực tập sinh. Trong khi đó, nhóm tuổi 18-24 chiếm tỷ lệ đáng kể trong nhóm bị sa thải.

Kỳ vọng lệch pha khiến cung – cầu càng khó gặp nhau. Người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn, trong khi doanh nghiệp lại ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng, truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng.

Dù vậy, báo cáo cũng chỉ ra những tín hiệu tích cực từ người lao động và doanh nghiệp Việt. Thị trường hồi phục chậm và mang tính chọn lọc, nhưng 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự trong 6 tháng tới. Người lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật so với xu hướng chung trên thế giới.

Để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, cả hai phía cần chủ động thay đổi. Khi có sự lắng nghe và điều chỉnh từ cả hai bên, cung và cầu mới có thể vận hành như một thể thống nhất thay vì tiếp tục đứng ở hai đầu không gặp nhau.

Intel – biểu tượng công nghệ hàng đầu tại Mỹ – đang trải qua một quá trình tái cấu trúc lớn dưới sự lãnh đạo của CEO Lip Bu Tan. Quá trình này bắt đầu với một đợt sa thải lớn, với kế hoạch giảm 15% lực lượng lao động toàn cầu, tương ứng với gần 24.000 nhân viên. Đây được xem là một trong những động thái quyết liệt nhất trong lịch sử của tập đoàn này.

Việc cắt giảm nhân sự diễn ra trong bối cảnh hoạt động kinh doanh của Intel liên tục suy giảm và cạnh tranh ngày càng gay gắt. CEO Lip Bu Tan khẳng định cam kết thay đổi tư duy đầu tư của Intel, với quan điểm rằng không còn những “tấm séc trắng” và mỗi khoản đầu tư phải có lý do kinh tế rõ ràng. Intel sẽ tập trung vào việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng và giành lại niềm tin của họ thông qua khả năng thực thi ổn định.

Mục tiêu của Intel là giảm số lượng nhân sự xuống còn 75.000 người vào cuối năm nay, tương đương giảm 22% so với cuối năm 2024. Việc này sẽ được thực hiện thông qua các chương trình tự nguyện nghỉ việc và các hình thức khác. Song song đó, Intel cũng triển khai hàng loạt biện pháp tái cơ cấu quy mô lớn, bao gồm việc hủy bỏ các dự án mở rộng nhà máy tại Ba Lan và Đức, cũng như làm chậm tiến độ xây dựng nhà máy lớn tại Ohio (Mỹ).

Intel cũng tiến hành hợp nhất cơ sở đóng gói chip tại Costa Rica với các cơ sở hiện có ở Việt Nam và Malaysia. Ngoài ra, kế hoạch cải tổ của Intel còn bao gồm việc đẩy nhanh lộ trình sản xuất quy trình chip 18A (chip 1,8 nanomet) dành riêng cho các sản phẩm nội bộ. CEO Lip Bu Tan tuyên bố sẽ đích thân xem xét và phê duyệt từng thiết kế chip quan trọng, nhằm đảm bảo chiến lược công nghệ không lặp lại những sai lầm trong quá khứ.

Cuộc cải tổ của Intel được đánh giá là một con dao hai lưỡi. Việc cắt giảm nhân sự có thể giúp công ty giảm chi phí và tăng tính linh hoạt, nhưng cũng có thể làm xói mòn lòng trung thành của nhân viên và gây khó khăn trong việc giữ chân những nhân tài chủ chốt. Các chuyên gia cũng cảnh báo về hiện tượng “Hội chứng mặc cảm người sống sót”, khi những nhân viên còn lại sau các đợt sa thải liên tiếp thường rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài, mất phương hướng và giảm gắn kết.

Dù vậy, CEO Lip Bu Tan vẫn đặt niềm tin vào triển vọng cải tổ và khẳng định rằng sẽ cần thời gian, nhưng Intel nhìn thấy những cơ hội rõ ràng trước mắt để cải thiện vị thế cạnh tranh, cải thiện lợi nhuận và tạo ra giá trị cổ đông dài hạn. Việc thực hiện những thay đổi quyết liệt này thể hiện nỗ lực của Intel trong việc phục hồi và phát triển trong môi trường cạnh tranh công nghệ ngày càng khốc liệt.