Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến động lớn do chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các doanh nghiệp trên toàn thế giới đang phải nỗ lực thích nghi với một môi trường thương mại đầy thách thức. Việc áp dụng các chiến lược như “kỹ thuật thuế quan” (tariff engineering) để giảm thiểu tác động của thuế quan và đàm phán lại hợp đồng với nhà cung cấp đang trở thành những giải pháp thiết yếu cho các doanh nghiệp nhằm giảm thiểu rủi ro và thiệt hại.

Nhiều công ty lớn như Conagra Brands, Nike và Fastenal đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể do chi phí tăng cao và gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Việc áp thuế quan lên thép và nhôm đã khiến Conagra phải tăng giá các sản phẩm đóng hộp, trong khi Nike dự kiến sẽ chi thêm 1 tỷ USD cho thuế nhập khẩu trong năm nay và có kế hoạch tăng giá sản phẩm. Fastenal, một công ty chuyên về cung cấp các sản phẩm công nghiệp, đã phải tìm cách chia nhỏ lô hàng nhập khẩu để giảm chi phí.

Các ngành công nghiệp như thép, nhôm và bán dẫn đang phải đối mặt với mức thuế quan cao, lên tới 50%. Điều này không chỉ tạo ra thách thức tài chính mà còn buộc các công ty phải xem xét lại toàn bộ mô hình kinh doanh của mình. Để đối phó, nhiều doanh nghiệp đang áp dụng một quy trình 3 bước: lập bản đồ các nhà cung cấp thượng nguồn, định lượng tác động tài chính của thuế quan và triển khai các chiến lược giảm thiểu.

Một số công ty như Hewlett Packard đã chủ động chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan như Thái Lan, Việt Nam hay Mexico để giảm thiểu rủi ro từ các mức thuế mới. Việc ứng dụng công nghệ như Sentrisk, nền tảng sử dụng trí tuệ nhân tạo để cung cấp thông tin chi tiết về chuỗi giá trị, giúp doanh nghiệp biến những “điểm mù” thành cơ hội hành động.

Một chiến lược nổi bật mà các doanh nghiệp đang áp dụng là “tariff engineering” – một thủ thuật thiết kế hoặc điều chỉnh sản phẩm để đủ điều kiện hưởng mức thuế thấp hơn mà vẫn tuân thủ luật pháp. Hãng hàng không Delta là một ví dụ điển hình khi đã tháo động cơ do Mỹ sản xuất từ các máy bay Airbus A321neo ở châu Âu và vận chuyển riêng chúng về Mỹ để tránh mức thuế 10% áp lên máy bay sản xuất tại châu Âu.

Tariff engineering không phải là một khái niệm mới, nhưng nó đang trở nên phổ biến hơn trong bối cảnh áp lực thuế quan gia tăng. Các công ty như Columbia Sportswear hay Converse tiếp tục áp dụng chiến lược trên bằng cách thêm các chi tiết nhỏ vào sản phẩm để chuyển chúng sang danh mục hàng chịu mức thuế thấp hơn.

Ngoài việc thay đổi thiết kế sản phẩm, các công ty còn sử dụng các kho ngoại quan để tạm hoãn nộp thuế. Hàng hóa có thể được lưu trữ trong các kho này tới 5 năm mà không phải chịu thuế, nhờ đó cho phép doanh nghiệp chờ thời điểm thuế suất giảm hoặc điều chỉnh chiến lược nhập khẩu.

Sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà còn làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Các doanh nghiệp lớn đang dự báo những tác động tiêu cực gần như chắc chắn từ thuế quan và đang tìm cách thích nghi.

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp không thể chỉ ngồi yên chờ đợi sự rõ ràng từ các cuộc đàm phán thương mại. Việc lập kế hoạch mang tính dài hạn, từ việc dự đoán các mức thuế mới đến việc chuẩn bị cho các kịch bản xấu nhất, đã trở thành yếu tố sống còn. Thích nghi hoặc bị tụt hậu đang trở thành thông điệp cho các doanh nghiệp trong thời kỳ biến động này.

Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (số 68/2025/QH15) dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/08/2025, đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong quản lý doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tại Việt Nam. Luật này trao quyền tự chủ nhiều hơn cho DNNN, cho phép các doanh nghiệp này tự phê duyệt và triển khai chiến lược phát triển cũng như kế hoạch kinh doanh hàng năm mà không cần phải xin ý kiến hoặc phụ thuộc vào cơ quan đại diện chủ sở hữu. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm chuyển đổi từ mô hình quản lý hành chính sang cơ chế thị trường, với mục tiêu khơi thông nguồn lực và tăng cường năng lực tài chính cho DNNN.

Một điểm nổi bật khác của Luật này là tạo điều kiện cho doanh nghiệp sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính và nguồn nhân lực. Các DNNN sẽ được toàn quyền quyết định các chính sách tiền lương, thưởng, thù lao cho người lao động và lãnh đạo trong phạm vi quỹ lương được phê duyệt. Điều này giúp tăng tính cạnh tranh của DNNN trên thị trường lao động, đặc biệt là trong việc giữ chân và thu hút nhân sự chất lượng cao. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng được phép trích tối đa 50% lợi nhuận sau thuế vào Quỹ đầu tư phát triển và tối đa 3 tháng lương cho Quỹ khen thưởng, phúc lợi. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực để đầu tư phát triển mà còn cải thiện đời sống của người lao động.

Về mặt tài chính, Luật mới mang lại cơ chế huy động vốn linh hoạt hơn cho DNNN. Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty sẽ được quyền quyết định các phương án vay vốn mà không cần chờ phê duyệt từ cấp trên, trừ khi khoản vay vượt quá ba lần vốn chủ sở hữu. Cơ chế này giúp doanh nghiệp có thể kịp thời nắm bắt các cơ hội thị trường và chủ động triển khai các dự án đầu tư, tăng cường năng lực cạnh tranh.

Luat cũng mở rộng phạm vi đầu tư và xóa bỏ những rào cản trước đây trong lĩnh vực bất động sản. Các công ty mẹ nắm vốn chi phối của Nhà nước được phép cho công ty con vay nội bộ, tăng thêm tính linh hoạt và hiệu quả sử dụng nguồn vốn trong nội bộ tập đoàn, tổng công ty. Điều này cho phép các DNNN tận dụng tốt hơn nguồn lực sẵn có và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

Để triển khai Luật một cách hiệu quả, Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo 3 Nghị định quy định chi tiết. Các nghị định này sẽ quy định cụ thể về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, giám sát, kiểm tra, đánh giá, xếp loại doanh nghiệp, và cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Đây là những văn bản dưới luật quan trọng nhằm hướng dẫn thực tiễn và tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình triển khai Luật.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đã nhấn mạnh rằng Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp là một bước đi quan trọng trong việc đổi mới và phát triển doanh nghiệp nhà nước. Ông yêu cầu Bộ Tài chính tiếp tục hoàn thiện dự thảo các Nghị định với tinh thần tháo gỡ vướng mắc, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, và nâng cao tính tự chủ của doanh nghiệp. Mục tiêu là tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho DNNN, giúp các doanh nghiệp này phát huy tối đa tiềm năng và đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế.

Trong bối cảnh hiện nay, sự đổi mới của trí tuệ nhân tạo (AI) trong ngành tài chính đang diễn ra mạnh mẽ ở hậu cảnh, giúp các công ty khởi nghiệp doanh nghiệp thu hút phần lớn vốn đầu tư mạo hiểm trong lĩnh vực này. Dữ liệu gần đây của PitchBook cho thấy, tính đến thời điểm hiện tại trong năm, các công ty khởi nghiệp tài chính doanh nghiệp đã thu thập được 74,6% tổng giá trị thỏa thuận vốn đầu tư mạo hiểm. Điều này cho thấy năm 2025 có khả năng trở thành năm có tỷ lệ cao nhất trong thập kỷ qua.

Trong những năm gần đây, các đổi mới trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, chủ yếu xuất phát từ công nghệ doanh nghiệp. Mặc dù người tiêu dùng đã có thể trải nghiệm trí tuệ nhân tạo thông qua các ngân hàng kỹ thuật số, công nghệ tài chính và dịch vụ tín dụng, nhưng vẫn còn nhiều điều đang diễn ra ở hậu cảnh. Khi xem xét tác động của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, đối với trải nghiệm của người tiêu dùng, nó chỉ là một phần nhỏ của quy trình làm việc tài chính tổng thể, theo nhận định của Neil Kapur, đối tác tại TTV Capital, một công ty đầu tư mạo hiểm tập trung vào tài chính giai đoạn đầu.

Kapur cho biết ông đã chứng kiến xu hướng đầu tư tăng cao vào tài chính doanh nghiệp nhưng vẫn lạc quan về việc đầu tư vào bán lẻ, ngay cả khi hiện tại có ít đổi mới trí tuệ nhân tạo ở phía này. Các ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong doanh nghiệp đang cho phép nâng cấp các hệ thống cũ như kế toán, nghiên cứu dữ liệu và thanh toán doanh nghiệp, trong khi các sản phẩm tiêu dùng vẫn chưa được hưởng lợi từ loại tích hợp trí tuệ nhân tạo này ngoài các lĩnh vực ngách.

Hơn 80% các công ty tài chính tại Mỹ đã đóng một vòng funding kể từ năm 2021 và cung cấp trí tuệ nhân tạo như một phần cốt lõi của sản phẩm của họ, đều tập trung vào doanh nghiệp, theo ghi chú của nhà phân tích mới nhất của PitchBook về lĩnh vực này. Các công ty khởi nghiệp tài chính thông minh nhân tạo này cũng đang đạt được định giá cao hơn và huy động các vòng funding lớn hơn nói chung.

Trong khi đó, các chính sách và các lực lượng vĩ mô khác tác động đến người tiêu dùng đang khiến việc đầu tư vào các sản phẩm tài chính phục vụ họ trở nên rủi ro hơn. Các nhà đầu tư không thích đầu tư vào người tiêu dùng khi thị trường khó khăn, vì nó mang tính chu kỳ cao và nhạy cảm nhất với những tác động như thuế quan, theo nhận định của Rudy Yang, nhà phân tích tài chính cao cấp của PitchBook.

Sự ưa thích của các nhà đầu tư mạo hiểm đối với các công ty khởi nghiệp tài chính thông minh nhân tạo trong doanh nghiệp dự kiến sẽ tiếp tục, và có thể khiến năm 2025 trở thành năm kỷ lục cho lĩnh vực này.