Tâm lý trẻ em – Doanhnhansaoviet.com

Nhận diện dấu hiệu trẻ bị thao túng tâm lý qua mạng xã hội

Linh — Sat, 06 Sep 2025 22:51:13 +0000

PGS.TS Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý, Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách Khoa Hà Nội, đã đưa ra cảnh báo về việc kẻ xấu có thể dựng kịch bản tinh vi để thao túng tâm lý trẻ em. Những kẻ này thường xây dựng lòng tin rất nhanh qua việc lắng nghe, đồng cảm, sau đó dần dần thao túng tâm lý của trẻ. Điều này có thể xảy ra với bất kỳ đứa trẻ nào, không phân biệt tuổi tác hoặc hoàn cảnh.

Mới đây, sự việc bé gái 13 tuổi ở Tây Hồ (Hà Nội) vừa may mắn được tìm thấy ở TP HCM sau 3 ngày mất tích gây xôn xao dư luận. Công an phường Việt Hưng (Hà Nội) cũng vừa phối hợp Phòng Cảnh sát hình sự (Công an thành phố Hà Nội) kịp thời ngăn chặn một vụ ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn nhằm vào học sinh, sinh viên.

Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hà, khi một đứa trẻ bị lừa, nhiều người phản ứng: ‘Sao ngây thơ thế?’, ‘Thiếu kỹ năng sống à?’, hay thậm chí quay sang chỉ trích bố mẹ là: ‘Dạy con kiểu gì vậy?’. Tuy nhiên, ông cho rằng, thực tế, kẻ xấu bày ra những kịch bản được thiết kế tinh vi, với những đòn thao túng tâm lý được tính toán từng câu chữ, thì bất kỳ đứa trẻ nào cũng có thể trở thành nạn nhân.

Chỉ trong vài tháng qua tại Việt Nam, chúng đã dùng lời nói làm vũ khí để ép trẻ tự lột đồ, tự quay clip nhạy cảm, thậm chí tự bỏ nhà đi đến một nơi xa lạ. Tội phạm đánh đòn tâm lý khiến đứa trẻ tin mình vi phạm pháp luật, dính líu đến một việc kinh khủng và rơi vào thế bị động, hoảng loạn. Chúng cấm trẻ nói với bố mẹ, đe dọa: ‘Nếu cháu nói ra, cả gia đình sẽ gặp nguy hiểm. Chỉ có chú mới giúp được cháu thôi.’

Khi đó, trẻ hoảng sợ và rơi vào trạng thái cô độc, hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ lừa đảo, thực hiện các hành vi theo hướng dẫn của chúng.

Chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh con em chúng ta ngày càng tiếp xúc sớm với một thế giới phức tạp, việc nhận diện các yếu tố khiến con dễ bị thao túng tâm lý là vô cùng quan trọng. Thao túng, với các hình thức tinh vi như phủ nhận thực tế hay lợi dụng tình cảm, có thể đẩy trẻ đến những tổn thương sâu sắc như rối loạn lo âu, trầm cảm, hoặc vướng vào các cạm bẫy lừa đảo trực tuyến.

Chuyên gia chỉ ra các dấu hiệu để cha mẹ có thể nhận diện được nguy cơ từ đặc điểm tâm lý của trẻ, môi trường gia đình và các mối quan hệ xung quanh.

Về phía bản thân trẻ, các em đang trong giai đoạn phát triển, khiến một số đặc điểm tâm lý tự nhiên có thể trở thành điểm yếu để kẻ xấu khai thác. Bên cạnh đó, trẻ có xu hướng tin người lạ hơn người nhà, vì sợ bị cha mẹ la mắng, phán xét. Điều này khiến con dễ dàng tin vào những lời hứa hẹn, dụ dỗ hoặc cả những lời đe dọa tinh vi từ bên ngoài.

Ví dụ thực tế là nhiều trẻ vị thành niên ở Việt Nam đã bị cuốn vào các ‘trend’ nguy hiểm trên mạng xã hội, gây ra hậu quả tâm lý nặng nề vì không được định hướng kịp thời.

Trong đó, trẻ có lòng tự trọng thấp, hay lo âu và có xu hướng tự đổ lỗi cho bản thân thường dễ bị thao túng nhất. Kẻ xấu sẽ lợi dụng tâm lý này để khiến trẻ cảm thấy tội lỗi và phải nghe theo lời chúng để ‘chuộc lỗi’. Đặc biệt, những trẻ có sự ngưỡng mộ quá mức với một ai đó như: bạn bè, người nổi tiếng… cũng rất dễ bị lợi dụng.

Những đặc điểm này sẽ trở nên nguy hiểm hơn khi đặt trong một môi trường gia đình thiếu sự hỗ trợ với con cái.

Quan hệ ảo phát triển rất nhanh. Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hà, gia đình là nền tảng hình thành sức đề kháng tâm lý của trẻ nhưng có một số kiểu gia đình có thể làm tăng nguy cơ con bị thao túng.

Thứ nhất đó là gia đình thiếu quan tâm, kết nối với con cái: Cha mẹ quá bận rộn với công việc, không có nhiều thời gian để quan tâm đến con. Để khỏa lấp khoảng trống tình cảm, trẻ sẽ tìm kiếm sự chú ý và công nhận từ các mối quan hệ bên ngoài, và đây chính là cơ hội cho những kẻ thao túng.

Thứ hai là các gia đình thường xuyên xung đột hoặc đổ vỡ: Trẻ sống trong cảnh cha mẹ cãi vã hoặc đã ly hôn thường mang trong mình nỗi sợ hãi và cảm giác bất an. Kẻ xấu có thể lợi dụng điều này bằng cách đóng vai ‘người hùng’ hứa hẹn sẽ che chở, bảo vệ con.

Dần dần, trẻ sẽ phụ thuộc và nghe theo mối quan hệ độc hại đó.

Thứ ba là gia đình có khoảng cách thế hệ lớn: Khi trẻ bước vào tuổi vị thành niên, nhận thức của con và cha mẹ thường có sự khác biệt lớn, đó là khoảng cách thế hệ. Nếu không có sự thấu hiểu, trẻ sẽ có xu hướng khép mình với gia đình và mở lòng với những nguồn thông tin bên ngoài.

Đặc biệt là từ bạn bè và mạng xã hội, nơi tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Thứ 4 là cạm bẫy quanh trẻ: Những mối quan hệ xung quanh là kênh trực tiếp mà kẻ xấu dùng để tiếp cận và thao túng trẻ.

Nếu trẻ thiếu tin tưởng cha mẹ nhưng dễ tin người lạ.

Hệ quả trực tiếp của môi trường gia đình thiếu kết nối hoặc hay xung đột.

Không thể tâm sự với cha mẹ.

Trẻ sẽ tìm đến các mối quan hệ trên mạng.

Kẻ xấu thường xây dựng lòng tin rất nhanh qua việc lắng nghe, đồng cảm.

Sau đó dần dần thao túng con.

Thậm chí, trẻ vướng vào các mối quan hệ độc hại.

Có thể bị bạn bè kiểm soát.

Chê bai hoặc phủ nhận cảm xúc.

Điều này làm trẻ nghi ngờ chính bản thân.

Ngày càng phụ thuộc vào kẻ thao túng để có được sự công nhận.

Chuyên gia cũng cho rằng.

Các mối quan hệ ảo có tốc độ phát triển rất nhanh.

Nếu không có sự đồng hành và định hướng từ gia đình.

Trẻ rất dễ bị cô lập.

Dẫn dắt bởi những thông tin sai lệch hoặc bị lôi kéo vào các nhóm chat.

Hội nhóm tiêu cực.

Để bảo vệ con.

Cha mẹ cần tinh ý quan sát và can thiệp kịp thời.

Trong đó.

Phụ huynh lưu ý các dấu hiệu cảnh báo sớm về sự thay đổi của con.Trẻ có thể trở nên khép kín.

Ít nói hoặc ngược lại.

Cáuc kỉnh.

Hung hăng bất thường.

Lo âu.

Sợ hãi quá mức khi không được dùng điện thoại hoặc khi nhắc đến một người bạn.

Mối quan hệ nào đó.

Phụ thuộc hoặc nhắc đến một người bạn mới.

(online hoặc ngoài đời) một cách bất thường.

Kết quả học tập sa sút.

Mất hứng thú với những sở thích cũ.

Hay nói dối.

Che giấu các hoạt động cá nhân.

Lắng nghe.

Không phán xét.

Chuyên gia cho rằng.

Cha mẹ hãy là một người bạn mà con tin tưởng.

Lắng nghe không phán xét.

Tôn trọng cảm xúc của con.

Dù đó là những chuyện nhỏ nhặt nhất đồng thời dạy con về quyền riêng tư cơ thể.

Về các hình thức thao túng tâm lý.

Ví dụ.

Dạy con không ai có quyền bắt con làm điều con không muốn.

Kể cả bằng cách dọa nạt hay làm con thấy tội lỗi.

Dạy con kỹ năng nhận diện và nói ‘Không’ với các lời đề nghị.

Thay vì cấm đoán sử dụng mạng xã hội.

Cha mẹ đồng hành.

Cùng con tìm hiểu về các xu hướng.

Giải thích cho con về những rủi ro tiềm ẩn và thiết lập các quy tắc sử dụng mạng an toàn.

Bằng cách xây dựng một mái ấm tin cậy.

Trang bị cho con kiến thức và kỹ năng cần thiết.

Cha mẹ chính là lá chắn vững chắc nhất giúp con phát triển một cách lành mạnh và an toàn.

Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất ổn kéo dài.

Đừng ngần ngại tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia tâm lý gia đình để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Lời nhắn dành cho phụ huynh: Đừng để gia đình trở thành rào cản đối với con cái

Linh — Sun, 10 Aug 2025 02:53:21 +0000

Nhiều học sinh hiện nay đang phải đối mặt với những thách thức lớn về tâm lý và sức khỏe tâm thần. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này không chỉ xuất phát từ môi trường gia đình không may mắn mà còn từ áp lực kỳ vọng quá cao từ phía cha mẹ. Trong một số trường hợp, học sinh phải chứng kiến cảnh cha mẹ ly hôn, mâu thuẫn, hoặc thậm chí là cha mẹ thường xuyên nói xấu về nhau trước mặt con cái. Tất cả những điều này đã góp phần tạo ra tâm lý u uất, buồn bã và cảm giác nổi loạn ở trẻ.

Phóng sự 30 năm hình thành và phát triển Tạp chí Giáo dục TPHCM

Một trường hợp điển hình là học sinh M., người đã phải trải qua sự ly hôn của cha mẹ và bị cấm liên lạc với cha. Điều này đã khiến M. cảm thấy buồn và muốn ở cùng cha. Không chỉ M., nhiều học sinh khác cũng trải qua tình trạng tương tự, khiến họ cảm thấy không an toàn và không biết chia sẻ cùng ai. Những trải nghiệm này đã để lại hậu quả nghiêm trọng về mặt tâm lý và cảm xúc đối với sự phát triển của trẻ.

Làm gì khi chồng thích áp đặt?

Bên cạnh đó, áp lực kỳ vọng từ cha mẹ cũng là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến các vấn đề tâm lý ở học sinh. Học sinh N., một nam sinh thông minh và học giỏi, thường xuyên cảm thấy căng thẳng và lo lắng trước mỗi kỳ kiểm tra vì sợ không đạt được điểm tối đa. Áp lực này đã khiến N. cảm thấy bất an, ăn không ngon, và ngủ không được. Tình trạng này không chỉ xảy ra với N. mà còn là câu chuyện của nhiều học sinh khác.

Theo tác giả, gia đình là điểm tựa vững chắc của con trên đường đời khó khăn, vất vả. Trong ảnh: Học sinh lớp 5 trong giờ học môn tiếng Việt. Ảnh: P.Trí

Những trường hợp như M. và N. cho thấy rằng gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tâm lý và sức khỏe tâm thần của trẻ. Cha mẹ cần nhận ra rằng trẻ em không chỉ cần ăn ngon, mặc đẹp mà còn cần sự quan tâm và hỗ trợ về tâm lý và tình cảm. Sự quan tâm và hỗ trợ kịp thời từ gia đình có thể giúp trẻ phát triển tốt và vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.

Tăng cường đảm bảo ATGT cho học sinh

Để giúp trẻ phát triển tốt, cha mẹ cần tạo ra một môi trường gia đình hạnh phúc và vững chắc. Một nụ cười, một cái ôm chặt của cha mẹ có thể truyền đến cho con một sức mạnh tinh thần và một tâm lý vững vàng để vượt qua mọi trở ngại và thử thách trong cuộc sống. Hãy giúp trẻ xây dựng một tương lai tốt đẹp bằng cách tạo ra một không gian gia đình ấm áp và hỗ trợ. Đừng để khi chông chênh, trẻ không biết dựa vào đâu! Cha mẹ là người mà trẻ nên tìm đến để được hỗ trợ và yêu thương.

Kỹ năng ATGT đường thủy cho học sinh

Ngoài ra, nhiều chuyên gia tâm lý cũng khuyên rằng cha mẹ cần học cách lắng nghe và thấu hiểu con cái. Việc tạo ra một môi trường cởi mở và thân thiện sẽ giúp trẻ dễ dàng chia sẻ những khó khăn và lo lắng của mình. Điều này sẽ giúp cha mẹ có thể hỗ trợ con một cách hiệu quả và kịp thời.

Trẻ em dưới 13 tuổi nên tránh dùng smartphone và mạng xã hội

Linh — Wed, 06 Aug 2025 00:05:17 +0000

Nghiên cứu gần đây cho thấy việc cho trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm lý của chúng. Việc tiếp xúc sớm với các thiết bị này có thể làm giảm khả năng điều chỉnh cảm xúc, tạo ra cảm giác tự ti, khiến trẻ trở nên tách rời khỏi thực tế và thậm chí có thể dẫn đến ý nghĩ tự tử.

Trẻ nhỏ ở độ tuổi mẫu giáo dành quá nhiều thời gian cho smartphone, máy tính bảng có thể không học được cách kiềm chế cảm xúc của mình (Ảnh minh họa: Adobe).

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Phát triển Con người và Năng lực, trẻ em tiếp xúc với smartphone và mạng xã hội càng sớm, thì sức khỏe tâm lý và trạng thái hạnh phúc của chúng sẽ bị giảm sút. Đặc biệt, sự tác động đến tâm lý khi sử dụng smartphone và mạng xã hội từ quá sớm sẽ ảnh hưởng đến bé gái nhiều hơn so với các bé trai.

Hình ảnh những đứa trẻ dán mắt vào màn hình smartphone, máy tính bảng đã trở nên rất quen thuộc trong thời đại ngày nay (Ảnh minh họa: Getty).

Nghiên cứu này được thực hiện bởi Sapien Labs, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu về những tác động của cuộc sống hiện đại đến sức khỏe não bộ và tâm trí con người. Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs đã tiến hành một khảo sát với 2 triệu người tại 163 quốc gia.

Các bậc cha mẹ không nên để trẻ sử dụng smartphone, máy tính bảng một mình mà nên ở bên để giám sát và giới hạn thời gian sử dụng (Ảnh: iStock).

Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs đã kêu gọi các bậc phụ huynh trên toàn cầu nên ngăn trẻ dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội, như một biện pháp để bảo vệ trẻ em. Tiến sĩ tâm lý Tara Thiagarajan, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết cần phải có hành động khẩn cấp để hạn chế trẻ em dưới 13 tuổi tiếp cận và sử dụng smartphone, cũng như quy định rõ ràng về môi trường số mà trẻ tiếp xúc.

Giáo sư giáo dục học Caroline Fitzpatrick và nhóm các nhà khoa học và tâm lý học Canada cũng cho thấy việc sử dụng smartphone, máy tính bảng ở trẻ nhỏ có thể gây ra rối loạn khả năng kiểm soát cơn giận dữ và sự thất vọng, dẫn đến tăng các cơn bùng nổ cảm xúc ở trẻ nhỏ.

Không chỉ các chuyên gia tâm lý, tỷ phú Bill Gates, nhà sáng lập Microsoft, cũng đã từng chia sẻ quan điểm cá nhân khi cho rằng độ tuổi phù hợp nhất để trẻ em sử dụng smartphone là 13 tuổi và ông cũng đã áp dụng điều này cho 3 đứa con của mình.

Kết quả nghiên cứu của Sapien Labs cho biết một trong những tác động xấu đến tâm lý của trẻ khi sử dụng smartphone là tiếp cận với mạng xã hội từ quá sớm. Điều này có thể dẫn đến các nguy cơ trẻ tiếp xúc các nội dung độc hại, bị bắt nạt trực tuyến hoặc có những mối quan hệ không lành mạnh.

Các chuyên gia tâm lý khuyên các bậc phụ huynh nên để trẻ em tránh xa mạng xã hội, ít nhất đến năm 16 tuổi. Để thực hiện điều này, cần có sự quan tâm từ các bậc phụ huynh, những người sẵn sàng hướng trẻ đến những niềm đam mê và sở thích khác bên ngoài màn hình điện thoại.

Nếu sau khi đọc bài viết này, nhiều phụ huynh nhận ra mình đã để cho con sử dụng smartphone, tiếp xúc với mạng xã hội từ quá sớm và cảm thấy lo lắng về điều đó, thì nên thay đổi điều này càng sớm càng tốt. Các nhà tâm lý học cho biết thêm trong trường hợp phụ huynh muốn để trẻ tiếp xúc với smartphone và máy tính bảng, hãy giới hạn thời gian cụ thể cho chúng sử dụng, chẳng hạn 20 phút sử dụng smartphone hoặc 15 phút sử dụng máy tính bảng mỗi ngày. Ngoài ra, không nên để trẻ tự sử dụng các thiết bị này mà luôn có người lớn ngồi bên để giám sát và cùng trẻ khám phá những nội dung hữu ích.

Đọc thêm về chủ đề này tại: Sapien Labs