Thời đại số đang làm gia tăng những thách thức mới trong việc bảo vệ trẻ em trước các hành vi xâm hại và bắt cóc. Sự phát triển của mạng xã hội, một công cụ kết nối quan trọng, đã vô tình trở thành nơi ẩn nấp lý tưởng cho những kẻ có hành vi tội phạm. Với sự xuất hiện của các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, nhiều đứa trẻ đã trở thành nạn nhân của những vụ bắt cóc.

Gần đây, một loạt các vụ việc bắt cóc trực tuyến đã được công bố, gây ra mối lo ngại sâu sắc trong dư luận xã hội. Ngày 25/7, Đội Đặc nhiệm – Đội 2, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP.HCM đã can thiệp và tìm thấy một nữ sinh ở một khách sạn trong trạng thái hoảng loạn, sau đó đưa về nhà an toàn. Được biết, nữ sinh này đã mất liên lạc với gia đình sau khi tiếp xúc với một người lạ qua điện thoại và xin ra ngoài. Sự việc này một lần nữa cho thấy sự dễ tổn thương của trẻ em trước những thủ đoạn lừa đảo trực tuyến.

Trước đó, vào ngày 22/7, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP. Hà Nội, đã kịp thời ngăn chặn một vụ lừa đảo, giả danh Công an đe dọa một nữ sinh nhằm thực hiện việc ‘bắt cóc Online’. Từ tháng 3 đến đầu tháng 7 năm 2025, công an đã giải cứu 10 nạn nhân là sinh viên bị lừa trong các vụ ‘bắt cóc online’. Những vụ việc này là hồi chuông cảnh báo về thủ đoạn ngày càng tinh vi, bài bản và chuyên nghiệp của các đối tượng lừa đảo.

Một vấn đề quan trọng được đặt ra là tại sao thế hệ trẻ, sinh ra trong thời đại công nghệ số, lại dễ bị lừa đảo trên chính môi trường số mà họ lớn lên. Câu trả lời nằm ở việc thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu kỹ năng, và thiếu sự chuẩn bị cho những tình huống nguy hiểm trong thế giới mạng. Sự thiếu chuẩn bị này khiến trẻ em dễ dàng trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo.

Nguyên nhân sâu xa hơn của vấn đề này có lẽ xuất phát từ sự ngắt kết nối giữa trẻ em và gia đình. Trong những tình huống bối rối và nhiều nguy hiểm, nhiều em đã chọn cách một mình xử lý thay vì tìm kiếm sự giúp đỡ từ chính người thân. Sự mất kết nối giữa cha mẹ và con cái thường bắt nguồn từ sự thiếu thấu hiểu và khó khăn trong việc bày tỏ tình yêu thương. Mối quan hệ gia đình đòi hỏi sự thấu hiểu và khả năng chia sẻ để phát triển. Tuy nhiên, khi thiếu đi những yếu tố quan trọng này, khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng tăng lên, tạo ra sự xa cách và mất kết nối.

Nhiều cha mẹ không biết cách bày tỏ tình yêu thương và không thể truyền đạt cảm xúc của mình đến con cái. Con chỉ cảm nhận rằng bố mẹ đang đặt nhiều yêu cầu khắt khe và không hiểu được niềm đau của cha mẹ. Do đó, con tự tạo ra khoảng cách để tránh sự trách móc và áp lực liên tục. Điều này làm nổi bật sự cần thiết của việc cha mẹ phải thay đổi cách tiếp cận trong việc kết nối và chia sẻ với con cái.

Thực tiễn cuộc sống yêu cầu những bậc làm cha làm mẹ chúng ta phải học lại từ đầu và dạy con những kỹ năng mới để tồn tại và phát triển trong thời đại số. Cha mẹ cần tạo ra một môi trường an toàn và tin cậy, nơi con cái có thể thoải mái chia sẻ mọi thứ, nhất là những chuyện ‘nhạy cảm’ trên mạng xã hội. Hãy làm sao để khi con gặp khó khăn, con sẽ tìm đến ba mẹ đầu tiên. Bởi rằng, các kỹ thuật dọa dẫm hay kiểm soát của bố mẹ sẽ không bao bọc con đủ so với những chiêu trò của những kẻ lừa đảo qua mạng. Sự thay đổi trong cách tiếp cận và mối quan hệ gia đình sẽ giúp trẻ em trở nên an toàn hơn trong thế giới số.

Thời gian gần đây, một loạt các vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc trực tuyến và lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã gây ra sự hoang mang trong dư luận xã hội. Trước tình hình này, các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã lên tiếng với nhiều khuyến nghị nhằm tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục và nguyên giảng viên tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với những điều mới mẻ, thích thử thách và có khát khao được công nhận. Điều này khiến các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. Đây là cơ hội cho những kẻ lừa đảo lợi dụng và thực hiện các hành vi xấu.

Cũng theo chuyên gia tâm lý, thạc sĩ Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường của Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ em hiện nay thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng. Điều này khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và sự phụ thuộc ngày càng nhiều vào không gian mạng đã làm tăng rủi ro cho trẻ khi sử dụng internet.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống tại Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt con cái, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Khi đó, thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu và kiên nhẫn lắng nghe, có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ trước những rủi ro trên không gian mạng, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Qua đó, giúp học sinh nâng cao nhận thức và khả năng tự bảo vệ mình trước những rủi ro trực tuyến.

Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến. Sự kết nối và hỗ trợ từ cả gia đình và nhà trường sẽ giúp trẻ có một môi trường sống an toàn và lành mạnh trên không gian mạng.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo trong việc bảo vệ trẻ trước những rủi ro trên không gian mạng. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Sự hợp tác chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường sẽ giúp trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ mình và sử dụng internet một cách an toàn.

Các chuyên gia hy vọng rằng thông qua những khuyến nghị và giải pháp trên, trẻ vị thành niên sẽ được bảo vệ tốt hơn trước những rủi ro trên không gian mạng. Đồng thời, ý thức về an toàn mạng và kỹ năng tự vệ sẽ được nâng cao, giúp trẻ phát triển lành mạnh trong thời đại số.

Hyperlinks sẽ được giữ nguyên như yêu cầu, nhưng ở đoạn văn trên không có hyperlink.

Tình trạng lộ và lọt thông tin cá nhân đang ngày càng trở nên nghiêm trọng và tinh vi. Sự phát triển nhanh chóng của các dịch vụ số hóa và thương mại điện tử đã tạo điều kiện cho hoạt động mua và bán dữ liệu cá nhân diễn ra công khai trên các diễn đàn và tài khoản mạng xã hội, với sự tham gia của cả tổ chức và doanh nghiệp. Hậu quả của tình trạng này là nhiều người phải đối mặt với việc bị nhắn tin, gọi điện gây phiền phức, thậm chí bị lừa đảo. Kẻ xấu có thể sử dụng thông tin cá nhân để xây dựng các kịch bản lừa đảo riêng biệt cho từng nhóm người khác nhau.

Theo chuyên gia Ngô Trí Nhật, mặc dù các cơ quan chức năng đã nỗ lực đánh sập nhiều đường dây chuyên đánh cắp và mua bán dữ liệu cá nhân, nhưng các băng nhóm hacker vẫn tiếp tục hoạt động với nhiều hình thức tinh vi. Quá trình điều tra và xử lý những trường hợp này thường kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến công tác bảo đảm an toàn thông tin.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) đã báo cáo rằng trong sáu tháng đầu năm 2025, có 56 vụ việc liên quan đến mua và bán dữ liệu cá nhân, với hơn 110 triệu bản ghi bị thu thập và rao bán. Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, chia sẻ rằng nhu cầu thu thập dữ liệu cá nhân phục vụ hoạt động sản xuất và kinh doanh là rất lớn. Tuy nhiên, nhiều hệ thống thông tin có hoạt động thu thập, phân tích, và xử lý dữ liệu cá nhân hiện còn tồn tại lỗ hổng trong quy trình khai thác và sử dụng.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH Doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo, cho rằng các doanh nghiệp có thể sử dụng dữ liệu cá nhân của khách hàng để gia tăng giá trị dịch vụ và kết nối. Tuy nhiên, việc khai thác dữ liệu phải đảm bảo tính bảo mật, lưu trữ thông tin tại máy chủ ở Việt Nam, và có mã hóa các thông tin nhạy cảm như danh tính khách hàng và tình trạng tài chính.

Để ngăn chặn tình trạng lộ và lọt thông tin, bảo vệ người dân khỏi nạn lừa đảo, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Luật này quy định rõ ràng và cụ thể các khái niệm về dữ liệu cá nhân, bao gồm “dữ liệu cá nhân cơ bản”, “dữ liệu cá nhân nhạy cảm”, “đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân”, và “bảo vệ dữ liệu cá nhân”. Luật cũng cấm tuyệt đối hành vi mua và bán dữ liệu cá nhân.

Các chuyên gia cho rằng cơ quan chức năng cần triển khai các giải pháp đồng bộ, như ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết và dễ thực hiện. Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ và cơ quan để chia sẻ dữ liệu và cảnh báo sớm vi phạm. Cần tổ chức các chiến dịch tuyên truyền và nâng cao nhận thức về bảo mật thông tin cá nhân. Đồng thời, cần có một kênh tương tác và đường dây nóng để người dân và doanh nghiệp có thể tố giác hành vi vi phạm hoặc khai báo nếu phát hiện dữ liệu của mình bị đánh cắp.

Người dân cần cảnh giác và không chia sẻ thông tin cá nhân qua mạng xã hội hoặc các khảo sát trôi nổi. Người dân cũng nên sử dụng mật khẩu mạnh, không dùng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản, và không mở các liên kết hoặc tập tin đáng ngờ. Ngoài ra, người dân nên thường xuyên cập nhật các phần mềm chống virus và bảo mật trên các thiết bị cá nhân để bảo vệ thông tin cá nhân của mình.