Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Sự xuất hiện và phát triển của nhiều start-up trong lĩnh vực này đã góp phần tạo nên những thành tựu bước đầu đáng khích lệ.

Mới đây, AI Hay – một nền tảng tìm kiếm và nghiên cứu tri thức dựa trên AI – đã chính thức công bố việc hoàn tất vòng gọi vốn Series A trị giá 10 triệu USD. Với khoản đầu tư này, tổng số vốn mà AI Hay huy động được từ các nhà đầu tư đã vượt mốc 18 triệu USD. Sản phẩm của AI Hay sử dụng công nghệ AI tạo sinh (Generative AI) để giúp người dùng đặt câu hỏi và nhận lại kết quả chính xác, tin cậy, phù hợp với văn hóa và ngôn ngữ Việt Nam.

Đội ngũ sáng lập AI Hay là những kỹ sư Việt giàu kinh nghiệm và đam mê công nghệ, từng có thành tích xây dựng và phát triển thành công nhiều nền tảng số tại Việt Nam. Ông Trần Quang Đức, CEO của AI Hay, chia sẻ rằng mục tiêu của công ty là đưa AI trở thành công cụ phổ thông, tiếp cận đến từng người Việt, bắt đầu từ sinh viên – lực lượng kiến tạo tương lai đất nước.

Không chỉ AI Hay, nhiều start-up khác của Việt Nam cũng đã đạt được những thành công đáng kể trong lĩnh vực AI. NYB.AI, một start-up khác của Việt Nam, đã được cấp bằng sáng chế tại Singapore và được NVIDIA lựa chọn tham gia chương trình Ignition AI tại Mỹ. NYB.AI ứng dụng AI để tăng tốc quá trình khám phá thuốc, giúp nâng cao hiệu quả điều trị các bệnh hiểm nghèo.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã ứng dụng AI vào các hoạt động hàng ngày, giúp người dân và doanh nghiệp giải quyết các vấn đề liên quan đến thông tin đơn vị hành chính sau sáp nhập. Các công ty như Viettel và VNPT đã phát triển các trợ lý AI để hỗ trợ người dân tra cứu thông tin và thực hiện thủ tục hành chính.

Theo số liệu thống kê, Việt Nam hiện có hơn 700 start-up AI và xếp thứ hai về số lượng start-up AI tại Đông Nam Á, chỉ sau Singapore. Thị trường AI tại Việt Nam dự kiến sẽ tăng từ 2,15 tỷ USD (2023) lên 23,06 tỷ USD (2028) với tốc độ tăng trưởng hàng năm 48,5%.

Chương trình Tuổi Trẻ Start-up Award 2025 với chủ đề ‘Cùng AI kiến tạo tương lai’ sẽ tiếp tục khơi dậy tiềm năng đổi mới sáng tạo trong khoa học công nghệ, tìm kiếm và giới thiệu các start-up ứng dụng công nghệ số then chốt giúp giải quyết những vấn đề thực tiễn.

Trong những năm gần đây, một hiện tượng đang trở nên phổ biến ở các thành phố lớn là người trẻ ngày càng ít ăn các món ăn truyền thống như phở, bún chả…, trong khi các chuỗi ăn uống ngoại quốc như lẩu băng chuyền, bò nướng lại thu hút đông đảo giới trẻ. Điều này đặt ra câu hỏi về nguyên nhân dẫn đến sự chênh lệch này.

Gần đây, tôi có dịp đến một tiệm phở quen trên con phố nhỏ, nơi đã tồn tại gần 30 năm. Quán nổi tiếng với nước dùng ninh xương trong 8 tiếng và miếng nạm gầu ăn một lần là ghiền. Tuy nhiên, sau nhiều lần ngồi ăn, tôi nhận ra một điều kỳ lạ: hầu hết khách ra vào đều ngoài 40. Trong khi đó, các quán trà sữa, quán thức ăn nhanh, gà rán, lẩu băng chuyền… lại chật kín sinh viên, nhân viên văn phòng trẻ hơn.

Một trong những lý do chính dẫn đến sự chênh lệch này là đời sống đô thị, với guồng quay nhanh và sự tiện lợi làm chuẩn mực, khiến bữa sáng trở thành một phần của cuộc đua thời gian. Từ góc độ người bán, nhiều quán phở cũng không còn mặn mà với giới trẻ. Một bác chủ quán nói: ‘Tụi nhỏ lâu thật lâu mới đến ăn, giờ người già mới chịu ngồi lại ăn phở’. Phở, theo cách vận hành của nhiều hàng quán hiện nay, mặc định là món ăn của thế hệ đi trước.

Nhưng điều đáng nói hơn là sự đứt gãy. Phở không chỉ là món ăn, nó còn là biểu tượng. Nếu phở muốn tồn tại không chỉ như một biểu tượng hoài niệm, thì chính những người làm phở nói riêng và các món ăn truyền thống khác cần nhìn nhận lại cách đối thoại với thế hệ mới. Họ cần tìm cách để làm cho các món ăn truyền thống trở nên gần gũi và phù hợp hơn với nhu cầu và sở thích của người trẻ.

Một số chuyên gia cho rằng, để thu hút người trẻ, các món ăn truyền thống cần có sự đổi mới và sáng tạo trong cách chế biến và trình bày. Ngoài ra, việc tạo ra không gian ăn uống thoải mái và thân thiện cũng là yếu tố quan trọng. Các quán ăn cần phải bắt kịp với xu hướng và nhu cầu của người trẻ, để không bị tụt hậu và mất đi khách hàng tiềm năng.

Như vậy, sự chênh lệch trong việc lựa chọn món ăn giữa người trẻ và người lớn tuổi là một vấn đề cần được quan tâm. Các món ăn truyền thống như phở, bún chả… cần phải tìm cách để thu hút người trẻ, nếu không muốn bị lãng quên. ăn phở hay các món ăn truyền thống khác không chỉ là vấn đề về thực phẩm, mà còn là vấn đề về văn hóa và truyền thống.