Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam vừa ban hành hướng dẫn về việc tiếp tục thực hiện sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở cấp tỉnh, cấp xã. Quá trình sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất phải đảm bảo các quyền, nghĩa vụ hợp pháp của các tổ chức hội theo quy định của pháp luật, đảm bảo tính liên tục, không gián đoạn các nhiệm vụ, hoạt động.

Việc sắp xếp các hội theo đơn vị hành chính mới được thực hiện như sau: các hội hoạt động ở phạm vi cấp tỉnh, cấp xã có cùng tên, lĩnh vực, đối tượng hoạt động khi hợp nhất sẽ giữ nguyên tên hội cấp tỉnh hoặc xã theo đơn vị hành chính mới. Trường hợp tỉnh, xã này có hội, còn tỉnh, xã kia không có hội có cùng tên gọi và lĩnh vực hoạt động, thì hội hoạt động ở tỉnh, thành phố trước khi sáp nhập sẽ tiếp tục hoạt động theo đơn vị hành chính mới.

Bên cạnh đó, việc tinh gọn bộ máy tham mưu giúp việc sẽ được thực hiện ở tất cả các hội quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ. Đối với cấp tỉnh, các hội như Hội Nhà báo, Hội Luật gia, Hội Chữ thập đỏ, Hội Nhà văn, Liên hiệp Khoa học và Kỹ thuật, Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật, Liên hiệp các tổ chức Hữu nghị, Liên minh Hợp tác xã, Đoàn Luật sư sẽ thực hiện sắp xếp không quá 2 bộ phận tham mưu giúp việc. Các tổ chức hội khác sẽ sắp xếp chỉ còn văn phòng hội tham mưu, giúp việc chung.

Về hợp nhất các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, đối với những tổ chức hội không thống nhất được việc hợp nhất, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh sẽ trình cấp có thẩm quyền để hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản, tự đảm bảo kinh phí. Nhà nước chỉ hỗ trợ kinh phí khi giao nhiệm vụ cụ thể, không giao ổn định hàng năm như hiện nay.

Căn cứ tình hình thực tiễn, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ cấp tỉnh sẽ tham mưu Ban Thường vụ tỉnh, thành ủy sắp xếp, hợp nhất các tổ chức hội quần chúng có chức năng, nhiệm vụ, đối tượng, tính chất, nội dung hoạt động tương đồng theo một trong hai phương án.

Về tài chính, năm 2025, đối với nguồn ngân sách nhà nước, sẽ sử dụng nguồn ngân sách theo dự toán đã được phê duyệt cho các Hội. Từ năm 2026, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, cấp xã sẽ làm đầu mối chủ trì tập hợp lập dự toán trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, phân bổ để các tổ chức hội quần chúng cùng cấp hoạt động.

Danh sách 30 hội do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ cũng đã được ban hành, bao gồm các hội như Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam, Liên hiệp các tổ chức Hữu nghị Việt Nam, Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam và nhiều hội khác.

Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam đã tổ chức một hội nghị quan trọng để thu thập ý kiến về đề án sắp xếp và tinh gọn các hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ. Hội nghị này có sự tham gia của lãnh đạo 30 hội quần chúng, những người đã thảo luận về các quan điểm, nguyên tắc, và tiêu chí để sắp xếp và tinh gọn các hội này. Các đại biểu đã tập trung vào việc phân loại các hội theo nhóm chức năng, nhiệm vụ; đánh giá quy mô, phạm vi ảnh hưởng; tính đặc thù của từng hội; khả năng tự chủ về tài chính; và các cam kết quốc tế liên quan.

Việc sắp xếp và tinh gọn các hội quần chúng là một bước đi cần thiết nhằm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng và đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn hiện nay. Nghị quyết số 18, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 12 đã nêu rõ: “Rà soát, sắp xếp lại các tổ chức hội, liên hiệp hội; khắc phục tình trạng tổ chức nhiều hội không cần thiết, hoạt động kém hiệu quả hoặc trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ; giảm dần và tiến tới chấm dứt cấp kinh phí thường xuyên từ ngân sách Nhà nước cho các hội hoạt động không hiệu quả”. Tiếp đó, Hội nghị Trung ương 11 khóa 13 đã thống nhất chủ trương sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị – xã hội, hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ.

Theo đó, các tổ chức chính trị – xã hội và 30 hội quần chúng sẽ được sắp xếp lại theo mô hình trực thuộc Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam. Mục tiêu là giảm đầu mối, tránh chồng chéo nhiệm vụ và nâng cao hiệu quả hoạt động của các hội. Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Hà Thị Nga, cho biết đề án sắp xếp các hội quần chúng đã được xây dựng trên cơ sở giảm đầu mối, tinh gọn tổ chức và đổi mới phương thức hoạt động của các hội được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ.

Sáu tiêu chí đã được sử dụng để đánh giá và sắp xếp các hội, bao gồm: tính cần thiết theo định hướng chiến lược phát triển đất nước; sự trùng lặp về chức năng và đối tượng; quy mô hoạt động và phạm vi ảnh hưởng; khả năng tự chủ về tài chính và nhân lực; yếu tố lịch sử và cam kết quốc tế; và tính đặc thù của đối tượng quần chúng. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam sẽ tiếp thu các ý kiến từ hội nghị này để hoàn thiện đề án, trình Bộ Chính trị xem xét và quyết định trước ngày 31/8/2025.

Mục tiêu cuối cùng là sau khi đề án được phê duyệt, các hội quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ sẽ hoạt động hiệu quả hơn, phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của các tổ chức hội trong thời gian tới. Với những nỗ lực này, việc sắp xếp và tinh gọn các hội quần chúng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức hội, đảm bảo phù hợp với chủ trương của Đảng và yêu cầu thực tiễn của đất nước.