Chuyển đổi xe xăng sang xe điện đang là một chủ trương quan trọng trong nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí, đặc biệt là từ nguồn phát thải lớn nhất đến từ phương tiện giao thông. Quyết định này dự kiến sẽ có tác động sâu rộng đến cuộc sống hàng ngày của người dân, đáng chú ý là những người đang sinh sống và làm việc trong khu vực vành đai 1 của Hà Nội.

Theo đánh giá của các nhà quản lý và chuyên gia, ô nhiễm không khí tại Hà Nội chủ yếu bắt nguồn từ phương tiện giao thông, chiếm khoảng 35% tổng nguồn ô nhiễm. Trong đó, khí thải từ phương tiện giao thông chiếm khoảng 12%, và bụi phát sinh từ hoạt động giao thông là 23%. Đây là con số đáng kể, cho thấy sự cần thiết của việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông sạch hơn.

Để thực hiện chuyển đổi một cách hiệu quả, các chuyên gia đang đề xuất một số giải pháp quan trọng. Đầu tiên, cần tiến hành khảo sát đánh giá tình hình hiện tại. Tiếp theo, việc hoàn thiện thể chế chính sách và xây dựng cơ sở hạ tầng để hỗ trợ cho việc sử dụng xe điện là vô cùng cần thiết. Ngoài ra, xác định tiêu chuẩn khí thải cho xe máy cũng là một yếu tố quan trọng trong quá trình này. Mục tiêu chính là đảm bảo sự an toàn và thuận tiện tối đa cho người dân trong quá trình chuyển đổi.

Hà Nội đã bắt đầu với các kế hoạch cụ thể, bao gồm việc khảo sát đánh giá người dân và các đối tượng chịu ảnh hưởng, hoàn thiện thể chế chính sách, và xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết. Chính quyền Hà Nội đang tích cực triển khai các kế hoạch để dẫn đầu trong công tác chuyển đổi quan trọng này.

Bên cạnh những nỗ lực từ phía chính quyền, các chuyên gia cũng đề xuất một số giải pháp bổ sung. Một trong số đó là thúc đẩy mô hình đổi pin, giúp giảm bớt gánh nặng về cơ sở hạ tầng sạc điện. Ngoài ra, tận dụng hệ thống cây xăng hiện hữu để chuyển đổi thành trạm sạc điện cũng là một cách tiếp cận thông minh. Sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị cũng đóng vai trò quan trọng.

Thành công của việc chuyển đổi sang xe điện phụ thuộc rất lớn vào sự ủng hộ và tham gia tích cực của người dân. Nếu người dân hiểu rõ mục tiêu, kế hoạch và thấy được lợi ích trực tiếp từ chính sách này, họ sẽ tự nguyện thay đổi và ủng hộ. Hà Nội đang tận dụng Luật Thủ đô như một lợi thế để dẫn đầu trong công tác chuyển đổi.

Tuy nhiên, để đạt được kết quả mong muốn, sự phối hợp và hỗ trợ từ các bên liên quan là rất cần thiết. Việc chuyển đổi này không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn hướng tới xây dựng một môi trường sống sạch sẽ và lành mạnh cho người dân.

Ấn Độ đang vững chắc ở vị trí dẫn đầu thế giới về số lượng xe máy, với tổng cộng 221 triệu chiếc, như được báo cáo trong tài liệu năm 2025 của World Population Review. Indonesia đứng thứ hai với 112 triệu chiếc và Trung Quốc xếp thứ ba với 85 triệu chiếc. Không chỉ dẫn đầu về số lượng, Ấn Độ còn có một thị trường tiêu thụ xe máy rất lớn, đóng góp một phần đáng kể vào nền kinh tế của quốc gia này.

Ở Việt Nam, thị trường xe máy cũng rất năng động và lớn mạnh. Với 58 triệu chiếc, Việt Nam đứng thứ 4 thế giới và lớn thứ 2 trong khu vực Đông Nam Á, sau Indonesia. Theo thống kê của World Population Review năm 2025, Việt Nam có một thị trường tiêu thụ xe máy rất phát triển.

Một nhà máy sản xuất xe máy ở Ấn Độ. Ảnh: Bikeleague

Theo số liệu mới nhất từ Motorcycles Data, chuyên trang thống kê dữ liệu xe máy toàn cầu, tính đến hết tháng 6 năm nay, số xe máy bán ra đạt 1,6 triệu chiếc, tăng 19% so với cùng kỳ năm trước. Tại Việt Nam, theo báo cáo bán hàng của VAMM (Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam gồm Honda, Yamaha, Piaggio, Suzuki, SYM) trong nửa đầu năm 2025, người Việt đã mua gần 1,3 triệu xe. Điều này có nghĩa là tính trung bình mỗi phút, người dân mua 4,9 xe máy, trong khi cùng kỳ năm 2024 là 4,6 xe.

Tuy nhiên, trong một diễn biến khác, Chính phủ Việt Nam đang có kế hoạch hạn chế và tiến tới cấm xe máy chạy xăng dầu trong một số khu vực. Theo Chỉ thị 20 ban hành ngày 12/7 về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Hà Nội bảo đảm đến ngày 1/7/2026 không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) lưu thông trong khu vực vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028, phạm vi hạn chế sẽ mở rộng sang vành đai 2, bao gồm cấm xe máy và hạn chế xe ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đến năm 2030, lộ trình tiếp tục được mở rộng đến vành đai 3.

Hà Nội dự kiến cấm xe máy chạy xăng trong Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, gây ra nhiều lo lắng cho người dân, đặc biệt là những người phụ thuộc vào xe máy để mưu sinh.

Nhiều gia đình sống trong khu vực Vành đai 1 như chị Trần Minh Hồng, với 6 thành viên sử dụng xe máy chạy xăng hàng ngày, đang đối mặt với khó khăn khi phải chuyển đổi sang xe điện. Theo chị Hồng, chi phí để chuyển đổi sang xe điện không dưới 100 triệu đồng và việc sạc xe tại nhà cũng khiến họ lo lắng về nguy cơ cháy nổ.

Chị Hồng chưa hình dung ra cảnh 6 chiếc xe cùng lúc sạc qua đêm trong sân nhà. Nếu chuyển hết sang xe điện, gia đình chị Hồng sẽ phải thiết kế lại khu vực sân, bố trí hệ thống ổ cắm. Việc từng xảy ra những vụ hỏa hoạn liên quan đến xe điện khiến chị không khỏi lo lắng về nguy cơ cháy nổ tại nhà.

Theo quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tuyến đường Vành đai 1 sau khi hoàn thành sẽ khép kín khu vực nội đô, vùng lõi của Thủ đô. Các tuyến đường, phố này gồm Trần Khát Chân – Đại Cồ Việt – Xã Đàn – Ô Chợ Dừa – Đê La Thành – Hoàng Cầu – Cầu Giấy – đường Bưởi – Lạc Long Quân – Âu Cơ – Nghi Tàm – Yên Phụ – Trần Nhật Duật – Trần Quang Khải – Trần Khánh Dư – Nguyễn Khoái.

Nhiều người dân như chị Lê Thị Hoa, lo lắng về việc di chuyển khi cấm xe máy chạy xăng trong Vành đai 1. Phương án chị nghĩ tới là đi xe máy vào gần khu vực trung tâm rồi sử dụng phương tiện công cộng. Tuy nhiên, điều này cũng không tránh khỏi bất tiện.

Anh Nguyễn Tuấn Hưng, vừa mua một chiếc xe máy SH có giá gần 100 triệu đồng cách đây hơn 1 tháng, không khỏi bất ngờ và nuối tiếc nếu phải bán chiếc xe mình dành dụm cả năm mới dám mua. Anh Hưng lo lắng về việc chuyển đổi sang xe điện, đặc biệt là vấn đề an toàn khi sạc xe.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến đồng tình cho rằng, để phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, việc thay thế xe xăng bằng xe điện là hướng đi cần thiết. Anh Nguyễn Văn Huy, đã bán chiếc xe tay ga mua năm 2016 và mua chiếc xe điện, thấy nhẹ nhàng và tiết kiệm.

Chị Nguyễn Hường, sử dụng xe máy điện từ năm 2018, nhận ra nhiều ưu điểm của phương tiện này như di chuyển nhẹ nhàng, không phải xếp hàng chờ đổ xăng, tiết kiệm chi phí vì tiền sạc điện không đáng kể.

Tuy nhiên, bên cạnh những ý kiến đồng tình, nhiều người bày tỏ sự lo lắng cho rằng điều chỉnh này sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống và công việc của rất nhiều người. Theo anh Vũ Ngọc Hải, tàu điện mới chỉ có ở một số trục chính, xe buýt không phủ khắp, trạm sạc cho xe điện gần như không có… nên việc cấm xe máy chạy xăng vào Vành đai 1 trong 1 năm tới sẽ gây đảo lộn cuộc sống của nhiều người.

PGS.TS Bùi Thị An, đánh giá chủ trương này là hợp lý, liên quan đến nhiều mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam nói chung và của Hà Nội nói riêng. Tuy nhiên, cần có phương án tính toán đến việc hỗ trợ người dân khi chuyển từ xe xăng sang xe điện, đảm bảo hệ thống điện, an toàn cháy nổ…

TS Tô Văn Trường, cho rằng Hà Nội, Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện, trợ giá xe điện cho người thu nhập thấp, chính sách đổi xe cũ lấy xe mới, ưu đãi về thuế – phí cho nhà sản xuất, xây dựng mạng lưới trạm sạc phân tán hợp lý, bảo đảm dịch vụ bảo trì tốt.