Ở các xã vùng cao như Bao La, Tân Pheo, Đà Bắc, những lớp học đặc biệt được tổ chức sau mỗi mùa gặt, thu hút vài chục phụ nữ dân tộc Mường, Dao, Thái tham gia. Họ ngồi cùng nhau, chăm chú lắng nghe giáo viên giảng dạy về từng nét chữ đầu tiên. Đây là những lớp “giáo dục tiếp tục sau khi biết chữ”, một phần trong nỗ lực xóa mù chữ và nâng cao năng lực học tập cộng đồng do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hòa Bình phối hợp tổ chức.

Từ năm 2020 đến nay, đã có 6 lớp như vậy được mở, với 125 học viên, 100% là nữ và là người dân tộc thiểu số. Họ đến lớp không vì điểm số, không vì bằng cấp mà vì một điều giản dị: Biết đọc tên mình, biết viết đơn xin vay vốn, hiểu những dòng chữ in trên bao thuốc trừ sâu hay đơn khám bệnh.

Bà Hà Thị Nhung, người dân tộc Thái ở xã Bao La, đã bắt đầu một hành trình mới – học chữ ở tuổi ngũ tuần. Trước kia, mỗi lần đi trạm y tế hay nhận hỗ trợ, bà đều phải nhờ người khác điền giúp giấy tờ. Có khi, cán bộ bảo ký tên, bà chỉ biết cười trừ, đưa ngón tay ra lăn dấu. “Tôi xấu hổ lắm. Đến tên mình cũng không viết nổi”, bà Nhung chia sẻ.

Cơ hội đến khi Trung tâm học tập cộng đồng xã Bao La mở lớp học sau biết chữ vào buổi tối, tranh thủ khi người dân đã thu hoạch xong mùa vụ. Lớp học nhỏ, chỉ có một chiếc bàn gỗ dài và những cuốn vở đã ngả màu theo tay học viên. Nhưng với bà Nhung, đó là thế giới khác – nơi bà bắt đầu nhận diện lại chính mình qua từng con chữ.

Tính đến nay, các xã khu vực Hòa Bình cũ đạt tỷ lệ nữ biết chữ là 99,81%, trong đó nữ dân tộc thiểu số và miền núi đạt 99,64% – vượt xa mục tiêu 93% được đặt ra trong Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030. Đây không chỉ là một thành tích trong lĩnh vực giáo dục mà còn là kết quả của quá trình kiên trì xóa mù chữ, giáo dục tiếp tục sau biết chữ và xây dựng mô hình học tập cộng đồng bền vững.

Tuy nhiên, biết chữ không đơn thuần là đích đến mà là điểm khởi đầu cho một hành trình dài hơi – hành trình trao quyền, xây dựng năng lực tự chủ cho người phụ nữ. “Khi người phụ nữ biết đọc, biết viết, họ có thể tiếp cận thông tin, hiểu quyền lợi, chủ động trong kinh tế gia đình và chăm sóc con cái. Quan trọng hơn, họ trở thành người truyền cảm hứng học tập trong bản làng, nơi mà việc cầm bút, đi học với phụ nữ từng là điều xa lạ, thậm chí bị cho là ‘không cần thiết'” – Ông Trần Văn An – Trưởng Phòng Giáo dục thường xuyên, Sở Giáo dục và Đào tạo chia sẻ.

Dù kết quả đạt được rất đáng ghi nhận, nhưng thực tế ở các xã vùng cao vẫn đặt ra không ít thách thức. Ở một số địa bàn đặc biệt khó khăn, việc duy trì kết quả sau xóa mù chữ chưa thật sự ổn định. Nhiều phụ nữ lớn tuổi quanh năm bám nương, ít có điều kiện tiếp cận thông tin vẫn đang đối mặt nguy cơ tái mù.

Những bước đi căn cơ đang dần được triển khai để đảm bảo “biết chữ” không chỉ là thành tích mà phải là nền móng cho sự phát triển. Từ năm 2025, Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình được giao nhiệm vụ đưa các nội dung về giới, bình đẳng giới và sức khỏe sinh sản vào chương trình đào tạo giáo viên. Cùng với đó, các trung tâm học tập cộng đồng ở cơ sở cũng đang được mở rộng vai trò. Từ chỗ chỉ dạy chữ sang hướng dẫn kỹ năng sản xuất, sử dụng công nghệ số, khởi nghiệp tại chỗ… Đây là bước đi cho thấy chương trình xoá mù, nâng cao năng lực cộng đồng không chỉ truyền đạt con chữ, mà còn giúp thay đổi tư duy, cách nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số.

Tìm hiểu thêm về chương trình xóa mù chữ tại Việt Nam và các nỗ lực để nâng cao năng lực học tập cộng đồng.

Nhiếp ảnh gia Vũ Ngọc Thiện vừa cho ra mắt bộ ảnh ‘Về đồi non, Tình đàn’ tại xã Hạnh Phúc, tỉnh Lào Cai, ghi lại những khoảnh khắc bình yên và đẹp lung linh của vùng núi Tây Bắc. Bộ ảnh này là kết quả của chuyến đi่าสุด của anh đến với xã Hạnh Phúc, một điểm đến mới mẻ và thú vị cho du khách.

Xã Hạnh Phúc được thành lập trên cơ sở sáp nhập thị trấn Trạm Tấu, xã Xà Hồ, Hát Lừu và xã Bản Công, thuộc tỉnh Yên Bái trước đây. Với tên gọi mới, xã Hạnh Phúc đã trở thành điểm đến mới mẻ và thú vị cho du khách. Nhiếp ảnh gia tự do đến từ Thái Bình, Vũ Ngọc Thiện, đã đến với xã Hạnh Phúc vào một ngày tháng 7. Anh chia sẻ rằng chuyến đi này bắt nguồn từ mong muốn chinh phục thác Háng Tề Chơ, một trong ‘tứ đại tử địa’ của Tây Bắc.

Tuy nhiên, anh đã bị thu hút bởi tên gọi mới của xã và quyết định chụp bộ ảnh về địa danh này. Bộ ảnh được thực hiện vào buổi sáng sớm, từ 6h30 đến 8h30, khi ánh sáng dịu nhẹ và tươi mới. Nhiếp ảnh gia cho biết rằng sáng sớm là thời điểm lý tưởng để chụp ảnh, giúp cho hình ảnh lung linh và đặc biệt hơn.

Qua bộ ảnh, Vũ Ngọc Thiện đã khắc họa được vẻ đẹp của vùng núi Tây Bắc, với những đường cong của ruộng bậc thang, nụ cười tươi vui của các em bé… Tất cả những khoảnh khắc này xuất hiện một cách tự nhiên, không có yếu tố setup. Anh cũng muốn lấy thời điểm này để diễn tả sự thay đổi mới mẻ của xã Hạnh Phúc, khi tên gọi mới được thay đổi và tương lai mới đang chờ đón.

Những ánh sáng bắt đầu một ngày mới cũng như bắt đầu một tương lai mới đang chờ đón. Vũ Ngọc Thiện đã có nhiều lần đến tỉnh Lào Cai, và đây là lần thứ ba anh đến với xã Hạnh Phúc. Anh cho biết rằng đường sá đi lại thuận tiện hơn trước đây, giúp cho việc di chuyển đến các địa điểm chụp không gặp nhiều khó khăn.

Với đam mê chụp ảnh phong cảnh và du lịch, Vũ Ngọc Thiện đã xin nghỉ việc tại ngân hàng để theo đuổi đam mê của mình. Anh hy vọng có thể đi nhiều nơi hơn, chụp lại cảnh sắc thiên nhiên cũng như văn hóa, con người Việt Nam. Qua bộ ảnh ‘Về đồi non, Tình đàn’, anh hy vọng có thể giới thiệu đến công chúng vẻ đẹp của vùng núi Tây Bắc và xã Hạnh Phúc, cũng như những nét văn hóa đặc sắc của địa phương.