Ngày 1/8, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố sẵn sàng nối lại đàm phán hòa bình với Ukraine, đánh dấu một nỗ lực hiếm hoi sau hơn ba năm rưỡi xung đột. Khác với những phát ngôn trước đây mang tính cứng rắn, ông Putin thể hiện một thái độ mềm dẻo hơn khi cho biết Nga hy vọng vào việc tiếp tục đối thoại và đề xuất tổ chức các cuộc gặp kín, không có sự hiện diện của báo chí.

Thông tin này được đưa ra chỉ một ngày sau khi Nga tiến hành một đợt không kích lớn vào Kiev vào ngày 31/7, khiến ít nhất 31 người thiệt mạng và 159 người bị thương. Vụ tấn công này đã vấp phải sự chỉ trích dữ dội từ cộng đồng quốc tế. Tổng thống Mỹ Donald Trump mô tả cuộc không kích là ‘ghê tởm’ và cảnh báo rằng các biện pháp trừng phạt sẽ được áp dụng nếu Moscow không có bước tiến cụ thể.

Mặc dù đối mặt với sức ép và chỉ trích quốc tế, Tổng thống Putin vẫn tuyên bố rằng Nga muốn đàm phán, đồng thời gửi lời chia buồn tới các nạn nhân ở Kiev. Ông cũng nhấn mạnh rằng ‘những kỳ vọng quá lớn’ chính là nguyên nhân khiến thế giới cảm thấy thất vọng về tiến trình hòa bình.

Nga đề xuất thành lập ba nhóm công tác để chuẩn bị cho các vòng đàm phán trực tuyến và nhấn mạnh rằng các cuộc gặp nên được tổ chức một cách kín đáo, không có sự hiện diện của máy quay hay sức ép từ truyền thông. Tổng thống Putin khẳng định mong muốn hòa bình lâu dài, không chỉ với Ukraine mà cả châu Âu, với điều kiện là dựa trên nền tảng vững chắc.

Một số chuyên gia cho rằng thông điệp được phát đi sau đợt tấn công là bước đi chiến lược của Nga: một bên siết chặt, một bên xuống thang. Thiện chí của Nga càng đáng chú ý khi đặt trong bối cảnh chiến trường lúc đó đang có vẻ thuận lợi với họ.

Trái ngược với thông điệp hòa giải từ Moscow, Washington lại chọn cách phản ứng cứng rắn. Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rút ngắn thời hạn để Nga đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Ukraine và đe dọa áp thuế trừng phạt lên mọi mặt hàng xuất khẩu của Nga.

Trong bối cảnh quốc tế liên tục thúc ép, Ukraine lại rơi vào thế khó xử. Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố Kiev sẵn sàng đàm phán ‘bất cứ lúc nào’, nhưng đồng thời nhấn mạnh rằng ‘chúng tôi hiểu ai là người đưa ra quyết định ở Nga’ – một ám chỉ trực tiếp tới việc người đồng cấp Vladimir Putin nắm toàn quyền chi phối quá trình đàm phán.

Vấn đề cốt lõi lại nằm ở những điều kiện tiên quyết mà phía Nga đưa ra. Moscow khẳng định sẵn sàng đối thoại, nhưng đi kèm là yêu cầu Ukraine phải rút quân khỏi một số khu vực tranh chấp và chấp nhận trung lập vĩnh viễn – những điều mà Kiev cho là không thể chấp nhận được.

Thiện chí của Nga không che lấp các toan tính chiến lược của Moscow. Sau hơn ba năm chịu các biện pháp trừng phạt, Nga vẫn duy trì nguồn thu từ dầu khí nhờ Trung Quốc và Ấn Độ. Tuy nhiên, việc Ấn Độ bắt đầu giảm nhập khẩu dầu theo khuyến cáo của Mỹ khiến Moscow ngày càng phụ thuộc vào Bắc Kinh.

Chiến lược ‘áp lực để thỏa hiệp’ của chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Hạn chót ngày 8/8 có thể khiến cộng đồng quốc tế nhìn nhận rằng Washington đang áp đặt hơn là khuyến khích đối thoại.

Nếu không có bước tiến, Mỹ phải trừng phạt để giữ uy tín, nhưng điều này có thể phản tác dụng: Nga không lung lay, còn Mỹ và đồng minh bị tổn thương. Trung Quốc, Ấn Độ có thể phản ứng mạnh với các biện pháp thuế quan, chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy, NATO gia tăng chia rẽ.

Với tất cả những yếu tố đó, rất khó kỳ vọng vào một đột phá thực chất trước thời hạn ngày 8/8. Nga đang ổn định về chiến thuật và được hậu thuẫn kinh tế, trong khi Ukraine không muốn đánh đổi lãnh thổ, còn Mỹ thì giằng co giữa thể hiện sức mạnh và tránh leo thang mới.

Vì thế, nếu tuyên bố ngày 1/8 của Tổng thống Vladimir Putin trở thành điểm khởi đầu cho một tiến trình đối thoại bền vững, thì điều đó không chỉ có ý nghĩa chiến lược với Nga – Ukraine, mà còn có thể là bước ngoặt cho cấu trúc an ninh đang rạn nứt ở châu Âu.

Trong chuyến công du châu Âu gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có những phát biểu đáng chú ý, cho thấy một sự thay đổi rõ ràng trong lập trường của Washington đối với chiến lược quân sự của Israel tại Dải Gaza. Ông Trump lần đầu tiên công khai phản bác tuyên bố của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu rằng không có nạn đói ở Gaza. Tại Scotland, ông Trump nhận xét: ‘Dựa trên những gì tôi thấy trên truyền hình… những đứa trẻ đó trông rất đói’. Ông cũng thông báo rằng Mỹ sẽ hợp tác với các đồng minh châu Âu để thiết lập các trung tâm cung cấp lương thực cho người dân Gaza.

Những phát biểu này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng so với thái độ trước đây của ông Trump, người trong nhiều tháng qua vẫn thể hiện sự ủng hộ gần như tuyệt đối với chiến dịch quân sự của Israel tại Gaza. Sự thay đổi này dường như được thúc đẩy bởi làn sóng chỉ trích quốc tế và những hình ảnh thương tâm về trẻ em thiệt mạng, suy dinh dưỡng lan truyền trên các phương tiện truyền thông.

Nhiều quốc gia châu Âu đang công khai lên tiếng phản đối chiến dịch quân sự của Israel và kêu gọi hành động nhân đạo khẩn cấp. Hơn 200 nghị sĩ Anh đã ký thư yêu cầu chính phủ công nhận ngay lập tức Nhà nước Palestine. Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố tình hình tại Gaza là ‘thảm họa thực sự’ và người dân Anh cảm thấy phẫn nộ trước những gì họ đang thấy trên màn hình.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thông báo Pháp sẽ công nhận Nhà nước Palestine. Anh, Pháp và Đức cùng ra tuyên bố chung yêu cầu chấm dứt chiến sự và Israel phải dỡ bỏ các hạn chế đối với viện trợ nhân đạo. Trước áp lực ngày càng lớn của cộng đồng quốc tế về tình hình nhân đạo tại Gaza, Israel đã buộc phải có hành động. Lực lượng Phòng vệ Israel tuyên bố bắt đầu thả hàng cứu trợ từ trên không và mở hành lang nhân đạo cho các đoàn xe Liên Hợp Quốc tại Gaza.

Ông Trump cũng cho biết đã điện đàm với Thủ tướng Israel Netanyahu vào cuối tuần qua và đề nghị Israel cân nhắc thay đổi chiến lược ở Gaza. Ông nhấn mạnh: ‘Tôi đã nói với Israel, nói với Thủ tướng Netanyahu rằng bây giờ họ phải thay đổi cách tiếp cận với cuộc xung đột này’. Tuyên bố này, cùng với cam kết sẽ thiết lập các trung tâm cung cấp lương thực phối hợp với châu Âu, cho thấy chính quyền của ông Trump có thể đang tái định hình chính sách đối với cuộc xung đột Gaza: Chuyển từ vị thế ủng hộ vô điều kiện sang cách tiếp cận thực dụng hơn, hướng đến ổn định và giảm thiểu thiệt hại nhân đạo.

Chính phủ Hoa Kỳ vừa thông báo về một gói hỗ trợ quân sự mới dành cho Ukraine, với trị giá lên đến 330 triệu USD. Mục đích chính của gói viện trợ này là để nâng cấp hệ thống pháo tự hành M109 và tăng cường năng lực phòng không của Ukraine. Đây là một bước tiếp theo trong chuỗi các biện pháp hỗ trợ quân sự mà Washington đã và đang triển khai nhằm hỗ trợ Kiev trong bối cảnh xung đột với Nga vẫn đang tiếp tục diễn ra.

Gói viện trợ quân sự mới mà Mỹ dành cho Ukraine tập trung vào hai lĩnh vực quan trọng: pháo binh và phòng không. Cụ thể, khoản hỗ trợ 150 triệu USD sẽ được sử dụng để mua sắm thiết bị bảo trì và sửa chữa cho pháo tự hành M109. Điều này sẽ giúp kéo dài tuổi thọ và duy trì năng lực tác chiến của các đơn vị pháo binh Ukraine, đảm bảo rằng họ có thể tiếp tục thực hiện nhiệm vụ của mình một cách hiệu quả.

Bên cạnh đó, Mỹ cũng sẽ cung cấp thêm hỗ trợ trị giá 180 triệu USD để tăng cường hệ thống phòng không của Ukraine. Sự hỗ trợ này nhằm nâng cao khả năng bảo vệ không phận của Ukraine trước các cuộc tập kích bằng tên lửa và máy bay không người lái của đối phương. Đây là một yếu tố quan trọng giúp Ukraine bảo vệ lãnh thổ và dân thường khỏi các cuộc tấn công từ trên không.

Chỉ vài ngày trước, vào ngày 23/7, chính phủ Mỹ đã phê duyệt một thương vụ hỗ trợ kỹ thuật trị giá 322 triệu USD cho các hệ thống phòng không HAWK và thiết giáp Bradley mà Ukraine đang vận hành. Các chuyên gia quốc phòng nhận định rằng hỗ trợ về pháo binh và phòng không vẫn là những ưu tiên hàng đầu của Ukraine, đặc biệt là khi giao tranh ác liệt tiếp tục diễn ra tại các mặt trận miền Đông và miền Nam của nước này.

Các chuyên gia cũng cho rằng sự hỗ trợ quân sự liên tục từ Mỹ và các đồng minh khác sẽ đóng vai trò quan trọng giúp Ukraine duy trì được năng lực quân sự và tiếp tục đáp trả các hành động gây hấn của Nga. Thông qua các gói hỗ trợ như thế này, cộng đồng quốc tế tái khẳng định cam kết của mình trong việc hỗ trợ Ukraine bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.