Chính phủ đã ban hành Nghị định 01/2025/NĐ-CP sửa đổi một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh và xuất khẩu gạo, với kỳ vọng tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch và lành mạnh, từ đó nâng cao hiệu quả của chuỗi giá trị lúa gạo và tăng thu nhập cho nông dân.

Sau 7 năm triển khai, Nghị định 107 đã có tác động tích cực đến hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo. Tuy nhiên, quá trình thực thi cũng đã bộc lộ một số vấn đề cần được sửa đổi. Để chuẩn bị cho Nghị định mới, Bộ Công Thương đã nhiều lần họp và tổ chức hội thảo để lấy ý kiến về dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 107. Qua đó, Bộ đã cập nhật và điều chỉnh các quy định để phù hợp với tình hình thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động kinh doanh và xuất khẩu gạo.

Lúa gạo là ngành sản xuất quan trọng của Việt Nam, tạo sinh kế cho hàng chục triệu nông dân. Những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong sản xuất lúa gạo, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và giữ vững vị trí là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, ngành hàng lúa gạo Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là khó khăn nội tại về chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ lúa gạo thiếu tính bền vững.

Giới chuyên gia nhận định, vấn đề cốt lõi là tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác điều hành xuất khẩu gạo, thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo hàng hóa cho người dân với giá có lợi nhất. Để mở rộng thị trường xuất khẩu, TS Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), cho rằng ngành lúa gạo Việt Nam cần dịch chuyển mạnh mẽ sang các dòng sản phẩm có giá trị gia tăng cao như gạo hữu cơ, gạo thơm, gạo Japonica sạch, phát thải thấp.

Xuất khẩu gạo đang đối diện với những quy định kỹ thuật ngày càng khắt khe từ các nước nhập khẩu. Việc Nhà nước và các hiệp hội, ngành hàng chủ động đàm phán cấp Chính phủ, xây dựng hàng rào kỹ thuật ngược và hỗ trợ doanh nghiệp bằng các công cụ phòng vệ thương mại sẽ giúp tạo ‘lá chắn’ bảo vệ cho hạt gạo Việt.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, Bộ và các địa phương đang đẩy nhanh việc thực hiện Đề án 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp để có nguồn cung gạo chất lượng cao và bền vững.

Giới chuyên gia dự báo, xuất khẩu gạo năm 2025 sẽ giảm cả lượng và giá so với năm 2024. Vì vậy, việc duy trì thị phần tại các thị trường truyền thống, tập trung vào phân khúc chất lượng cao được xem là giải pháp then chốt để giữ vị thế của gạo Việt.

Trong hơn 1 tháng qua, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam luôn duy trì đà tăng nhẹ. Gạo Việt Nam giữ được giá xuất khẩu cao nhờ lợi thế gạo thơm và gạo chất lượng cao chiếm tỷ trọng lớn. Tuy nhiên, 2 tháng đầu năm 2025, giá gạo xuất khẩu liên tục giảm đã tác động mạnh đến thị trường lúa gạo trong nước. Do vậy, việc thực hiện các giải pháp kiểm soát thu mua, dự trữ, xuất khẩu gạo góp phần làm lành mạnh thị trường cấp thiết hơn bao giờ hết.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam đang đối mặt với một nghịch lý đáng lo ngại trong bối cảnh thị trường toàn cầu biến động. Mặc dù bán được nhiều gạo hơn, nhưng lại thu về ít tiền hơn. Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 6 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 4,9 triệu tấn, tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu lại giảm 12,2%, chỉ còn 2,54 tỷ USD. Kéo theo đó, giá gạo xuất khẩu bình quân cũng đã giảm mạnh 18,4%, xuống mức 517,5 USD/tấn.

Tình trạng bán nhiều, thu ít trong xuất khẩu gạo không phải là vấn mới, mà là hệ quả kéo dài từ những hạn chế mang tính cấu trúc của ngành. Một trong những nguyên nhân cốt lõi là việc Việt Nam vẫn chủ yếu xuất khẩu gạo thô – loại sản phẩm có giá trị gia tăng thấp, khó cạnh tranh bằng chất lượng hay thương hiệu mà chủ yếu dựa vào giá rẻ. Bên cạnh đó, thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế còn khá mờ nhạt.

Trong bối cảnh ngành lúa gạo đối mặt nhiều thách thức, Việt Nam đang từng bước chuyển mình theo hướng chiến lược hơn, hướng tới phát triển bền vững và gia tăng giá trị. Nổi bật là xu hướng sản xuất gạo xanh phát thải thấp – được ví như tấm hộ chiếu xanh đưa nông nghiệp Việt ra thế giới. Đây là dòng sản phẩm tiên phong đáp ứng đúng xu hướng tiêu dùng thân thiện môi trường, đặc biệt tại các phân khúc cao cấp, và hiện Việt Nam là quốc gia duy nhất sở hữu sản phẩm này, tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể trong việc xây dựng thương hiệu quốc gia.

Ngành lúa gạo Việt Nam đang ở một ngã rẽ quan trọng – nơi viên ngọc thô cần được mài giũa thành sản phẩm có giá trị cao. Hành trình này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ, quyết liệt giữa Chính phủ, doanh nghiệp và người nông dân, để không chỉ gia tăng sản lượng mà còn nâng tầm giá trị, khẳng định vị thế gạo xanh của Việt Nam trên bản đồ nông nghiệp thế giới.

Để đạt được mục tiêu này, các bên liên quan cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng và giá trị của hạt gạo Việt. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc áp dụng công nghệ sản xuất hiện đại, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và tăng cường quảng bá thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế. Với sự nỗ lực và quyết tâm của tất cả các bên, hy vọng rằng ngành lúa gạo Việt Nam sẽ sớm đạt được mục tiêu đề ra và khẳng định vị thế của mình trên thị trường thế giới.

Giá lúa gạo trong nước biến động nhẹ

Khảo sát cho thấy giá lúa gạo tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long biến động nhẹ so với ngày hôm qua. Giá gạo nguyên liệu CL555 điều chỉnh giảm 100 đồng/kg, xuống còn 8.300 – 8.400 đồng/kg. Ngược lại, giá gạo nguyên liệu OM380 tăng 50 đồng/kg, lên 7.850 – 7.950 đồng/kg.

Ở nhóm phụ phẩm, giá tấm IR5504 vẫn giữ ở mức 7.500 – 7.600 đồng/kg, trong khi giá cám dao động 7.700 – 7.800 đồng/kg, giảm 100 đồng/kg.

Bảng giá gạo hôm nay 6/6 tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. (Nguồn: Luagaoviet.com)

Giá lúa gạo tại tỉnh An Giang

Theo dữ liệu từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, giá lúa hôm nay trên địa bàn tỉnh tiếp tục xu hướng đi ngang.

Hiện lúa Đài Thơm 8 (tươi) và OM18 (tươi) đang được thu mua với giá 6.800 đồng/kg; Nàng Hoa 9 ở mức 6.650 – 6.750 đồng/kg; OM5451 từ 6.200 – 6.400 đồng/kg; IR50404 (tươi) có giá 5.400 – 5.600 đồng/kg; OM380 (tươi) trong khoảng 5.200 – 5.400 đồng/kg.

Bảng giá lúa gạo hôm nay 6/6 tại tỉnh An Giang.

Giá gạo xuất khẩu giảm

Theo Reuters, giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ trong tuần này đã giảm xuống mức thấp nhất trong hai năm do đồng Rupee mất giá và kỳ vọng rằng năm thứ hai liên tiếp mưa gió mùa thuận lợi sẽ mang lại một vụ mùa bội thu.

Giá gạo đồ 5% tấm của Ấn Độ được chào bán ở mức 380 – 386 USD/tấn, giảm so với mức 382 – 389 USD/tấn của tuần trước.

Thông tin thị trường lúa gạo mới nhất cho thấy áp lực đè nặng lên thị trường xuất khẩu gạo.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá gạo 5% tấm của Việt Nam được chào bán ở mức 396 USD/tấn, không thay đổi so với tuần trước.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong tháng 5 ước đạt 1,1 triệu tấn, nâng tổng lượng xuất khẩu trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5 lên 4,5 triệu tấn.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 5 tháng đầu năm 2025 đạt 4,5 triệu tấn, tăng 12,2% về khối lượng nhưng giảm 8,9% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Giá gạo xuất khẩu bình quân 5 tháng đầu năm ước đạt 516,4 USD/tấn, giảm 18,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Philippines vẫn là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm hơn 41% thị phần; Bờ Biển Ngà và Trung Quốc xếp thứ hai và thứ ba với thị phần tương ứng là 11,9% và 10,3%. So với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu gạo sang thị trường Philippin giảm 21,8%, thị trường Bờ Biển Ngà tăng 2,7 lần, thị trường Trung Quốc tăng 83,7%.

Thách thức cạnh tranh toàn cầu

Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đang trên đà giảm do nguồn cung gạo thế giới dồi dào và biến động chính sách thương mại toàn cầu. Ấn Độ đang đẩy mạnh xuất khẩu, giải phóng lượng lớn gạo trắng cũng làm nguồn cung toàn cầu tăng lên, cạnh tranh giữa các nước xuất khẩu cũng tăng theo.

Ông Nguyễn Vĩnh Trọng, Giám đốc kinh doanh Công ty Việt Hưng, cho biết: Xuất khẩu gạo của Việt Nam 5 tháng đầu năm vẫn tăng về lượng nhưng giảm về giá trị do giá gạo xuất khẩu đang trên đà giảm.

Cơ hội cho gạo chất lượng cao

Các doanh nghiệp nhận định, giá gạo xuất khẩu thời gian tới sẽ ít biến động, chỉ tăng, giảm nhẹ tuỳ thời điểm bởi nguồn cung thế giới khá dồi dào. Nhu cầu thị trường tiếp tục tăng ở các phân khúc mà Việt Nam có lợi thế như gạo thơm, gạo đặc sản.

Ông Phan Văn Có, Giám đốc Marketing Công ty TNHH gạo Vrice nhận định, việc Ấn Độ đẩy mạnh xuất khẩu khiến giá gạo trắng xuống thấp, nhưng đây không phải vấn đề lớn đối với hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam bởi chất lượng, phân khúc thị trường khác nhau.

Hướng đi cho xuất khẩu gạo

Để duy trì vị thế và nâng giá trị xuất khẩu, Việt Nam cần đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu gạo chất lượng cao, có chứng nhận hữu cơ, phát thải thấp… Việc tổ chức liên kết sản xuất theo chuỗi, kiểm soát chất lượng theo tiêu chuẩn an toàn là hướng đi đúng đắn, giúp nâng cao vị thế, giá trị của gạo Việt Nam trên thị trường thế giới.

Đầu tháng 6, lô hàng 500 tấn “Gạo Việt xanh phát thải thấp” đầu tiên của Việt Nam do Công ty nông nghiệp công nghệ cao Trung An sản xuất, Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) chứng nhận đã được xuất khẩu đi thị trường Nhật Bản.