Sản phẩm OCOP Việt Nam đã có mặt trên các sàn thương mại điện tử toàn cầu với diện mạo chuyên nghiệp và bản sắc riêng. Mới đây, Triển lãm số Vietnam OCOPEX 2025 đã diễn ra từ ngày 1 đến 3/8 tại Hà Nội, để lại nhiều dấu ấn đáng nhớ. Không chỉ dừng lại ở những con số, điều đáng nhớ là cách mỗi làng quê học cách kể câu chuyện của mình bằng ngôn ngữ số để chạm tới niềm tin của thế giới bằng sự chân thật và tử tế.

Từ những xưởng thủ công giữa lũy tre làng, từ căn bếp nông thôn đầy ắp gia vị truyền thống, sản phẩm OCOP Việt Nam đang có mặt trên các kệ hàng tại Dubai, châu Âu, Nhật Bản. Đằng sau là những câu chuyện – một phần hồn cốt quê hương – được kể lại bằng ngôn ngữ số, bằng sự tử tế và chân thực. Đây là hành trình Việt Nam chạm vào trái tim thế giới – không bằng công nghệ tối tân, mà bằng bản sắc địa phương được đánh thức trong thời đại mới.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã mang lại một diện mạo mới cho sản vật làng quê Việt Nam. Tính đến tháng 7/2025, cả nước có 17.068 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó 126 sản phẩm được chứng nhận 5 sao cấp quốc gia. Tuy nhiên, hơn 70% vẫn là sản phẩm 3 sao – cho thấy dư địa nâng tầm còn rất lớn.

Bà Võ Hoàng Vân, Giám đốc Công ty TNHH V. KAUS, là hình ảnh tiêu biểu cho những người dám mơ lớn và tự mình mở lối ra thế giới. Từ 6 giờ sáng, bà Vân đã ngồi trước màn hình máy tính, mở Alibaba, dò từng tín hiệu khách hàng từ khắp nơi trên thế giới. Doanh nghiệp V. KAUS của bà Vân hiện đạt sản lượng xuất khẩu 200 tấn/tháng, doanh thu từ 1,3 triệu USD (2023) lên 3,6 triệu USD (2024), và đạt 2,4 triệu USD chỉ trong nửa đầu năm 2025.

Hội nghị chuyên đề bên lề Vietnam OCOPEX 2025 với chủ đề “Ứng dụng chuyển đổi số trong phát triển các sản phẩm OCOP xuất khẩu” thu hút đông đảo doanh nghiệp và đối tác quốc tế tham dự. Chương trình Vietnam Pavilion do Bộ Công Thương phối hợp với Alibaba triển khai đã hỗ trợ doanh nghiệp Việt – đặc biệt là SMEs – xuất khẩu qua nền tảng Alibaba.com.

Tuy nhiên, việc “lên tầm” không chỉ dừng lại ở kỹ thuật số. Nó còn nằm ở cách định vị giá trị văn hóa và bản sắc của từng sản phẩm – thứ không thể sao chép, và cần được kể lại một cách đắt giá. Ông Phương Đình Anh, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, nhấn mạnh: “Sản phẩm OCOP phải thật đắt!”

Sự kiện Vietnam OCOPEX 2025 – cả offline và online – được kỳ vọng là bước đi chiến lược cho một chương trình dài hạn: xây thương hiệu quốc gia từ từng sản phẩm bản địa. Khi mỗi sản phẩm mang theo một vùng đất, một con người, một câu chuyện – thì đó không còn là hàng hóa, mà là bản sắc sống.

Chuỗi cung ứng toàn cầu đang trải qua những biến động lớn, đặc biệt là về yêu cầu xuất xứ rõ ràng, minh bạch chứng từ và áp dụng công nghệ truy suất. Những thay đổi này đã đặt ra thách thức mới cho ngành logistics và yêu cầu sự hợp tác mạnh mẽ hơn giữa các doanh nghiệp.

Hội thảo ‘Xuất khẩu và Logistics của Việt Nam hiện nay: Bối cảnh, Thách thức và Giải pháp’ do Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) tổ chức trong khuôn khổ Triển lãm Quốc tế Logistics Việt Nam (VILOG) 2025 đã thảo luận về những thách thức và cơ hội trong ngành logistics hiện nay. Bà Võ Thị Phương Lan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), cho biết rằng trong bối cảnh thị trường quốc tế biến động mạnh, logistics đã trở thành trụ cột chiến lược tạo nên sự khác biệt trong năng lực cạnh tranh quốc tế của doanh nghiệp.

Các quy định như EUDR yêu cầu chứng minh sản phẩm không gây phá rừng đã khiến nhiều doanh nghiệp Việt Nam phải đầu tư hệ thống truy suất nguồn gốc. Tổng kim ngạch xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 219,86 tỷ USD, tăng 14,5% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, nhập khẩu tăng mạnh hơn, cho thấy áp lực về chi phí logistics và phụ thuộc nguyên liệu từ bên ngoài vẫn rất lớn.

Mỹ đã thông báo áp dụng mức thuế 20% cho hàng hóa Việt Nam và 40% đối với hàng hóa trung chuyển từ Việt Nam. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp cần tăng cường kiểm soát nguồn gốc hàng hoá và xây dựng chuỗi cung ứng độc lập. Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến Gỗ TP Hồ Chí Minh (HAWA), cho biết rằng mức thuế đối ứng hiện được Mỹ công bố áp dụng với Việt Nam là 20%, không phải là mức cao với Việt Nam và với ngành gỗ cũng rất ‘bình tĩnh’ với mức thuế này.

Bà Trần Thuỵ Quế Phương, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), đề xuất hợp tác sâu rộng hơn giữa doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản và ngành logistics, đặc biệt là về yêu cầu về dữ liệu minh bạch, ứng dụng blockchain, nền tảng chia sẻ. Từ những thách thức và cơ hội trong ngành logistics hiện nay, các doanh nghiệp và hiệp hội cần tăng cường hợp tác và liên kết để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế và tận dụng các cơ hội mới trong thị trường toàn cầu.

Ông Trịnh Xuân Giáo, một nông dân xuất thân từ xã Vân Tụ, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, đã xây dựng thành công một trang trại cam kiểu mẫu và đưa thương hiệu cam Vinh vươn tầm quốc tế. Với kinh nghiệm và kiến thức nông nghiệp tích lũy từ cuộc đời của mình, ông Giáo đã biến cam Vinh thành một biểu tượng của sự chất lượng và an toàn.

Xuất thân từ một gia đình nông dân và từng là lính Bộ đội cụ Hồ, ông Giáo đã trải qua nhiều năm tháng bôn ba và thử nhiều nghề nghiệp khác nhau. Tuy nhiên, ông luôn ôm ấp ước mơ khôi phục lại diện tích cam Vinh, đặc biệt là giống cam Xã Đoài – một loại cam quý và nổi tiếng của xứ Nghệ. Với quyết tâm và tầm nhìn của mình, ông Giáo đã quyết định phá bỏ rừng keo bạt ngàn để trồng cam trên vùng đất cằn cỗi của xã Đồng Thành.

Quyết định này đã gặp phải sự phản đối của nhiều người, nhưng ông Giáo vẫn kiên trì với mục tiêu của mình. Sau nhiều năm cải tạo đất, làm mặt bằng và hạ tầng, ông Giáo đã xây dựng thành công trang trại cam Thiên Sơn với diện tích 60 ha. Trang trại này đã được cấp chứng nhận GlobalGAP – trở thành trang trại cam đầu tiên của Nghệ An đạt tiêu chuẩn xuất khẩu toàn cầu.

Cam Thiên Sơn không chỉ được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới mà còn được ưa chuộng trong thị trường nội địa. Ông Giáo đã đầu tư bài bản từ khâu cải tạo đất, đào hào thoát nước chống úng, cho đến chọn giống đầu dòng, kiểm soát sâu bệnh bằng phương pháp sinh học và tuyệt đối không sử dụng hóa chất độc hại. Qua đó, ông Giáo đã tạo ra một sản phẩm cam chất lượng và an toàn, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

Không chỉ dừng lại ở đó, ông Giáo còn tạo việc làm cho hàng chục lao động địa phương và giúp họ có việc làm, mở mang tầm mắt về một phương thức canh tác hiện đại. Đặc biệt, cam của ông đã được lựa chọn đưa vào suất ăn của các hãng hàng không quốc tế, trong đó có Vietnam Airlines. Đây là một hình thức quảng bá đẳng cấp, giúp người tiêu dùng nước ngoài biết đến một loại trái cây mang bản sắc Việt Nam.

Ông Giáo cũng đã trực tiếp sang Nhật Bản, Đức, Hàn Quốc để giới thiệu sản phẩm và tìm kiếm cơ hội hợp tác. Hiện nay, cam Thiên Sơn đã có mặt trong hệ thống bán lẻ AEON Nhật Bản và một số thị trường khác. Thành công của ông Giáo đã chứng minh rằng sản xuất sạch và an toàn không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng.

Ông Giáo đã trở thành biểu tượng của tinh thần tiên phong, dám nghĩ, dám thay đổi trong lĩnh vực nông nghiệp. Với tầm nhìn và quyết tâm của mình, ông đã xây dựng một mô hình sản xuất cam kiểu mẫu, góp phần nâng cao giá trị và uy tín của ngành nông nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế.

Sau nhiều tháng trải qua sự bất ổn trong mối quan hệ thương mại với Mỹ, các nước Đông Nam Á cuối cùng cũng đã có thể tạm thở phào nhẹ nhõm khi Tổng thống Donald Trump công bố quyết định về mức thuế quan áp dụng cho hàng hóa nhập khẩu từ khu vực này. Tuy nhiên, đằng sau sự ‘khoan hồng’ này ẩn chứa nhiều rủi ro và thách thức mà các quốc gia phải đối mặt, đặc biệt là vấn đề hàng Trung Quốc ‘đội lốt’ và sự biến động của cục diện kinh tế toàn cầu.

Trong nhiều tháng qua, đặc biệt từ tháng 4 khi Tổng thống Donald Trump lần đầu tiên công bố kế hoạch về ‘Ngày giải phóng’, các nền kinh tế trên toàn cầu, đặc biệt là ở Đông Nam Á, đã phải sống trong tâm trạng lo âu. Khu vực này vốn phụ thuộc mạnh vào xuất khẩu, và các đe dọa về thuế quan từ Mỹ đã gây ra không ít thách thức.

Nhưng giờ đây, sau khi có thông tin về quyết định thuế quan mới từ chính quyền Tổng thống Trump, nhiều nước Đông Nam Á đã có thể ‘tạm thở phào’. Quyết định này không chỉ giúp giảm mức thuế mà còn mang lại sự tương đối ‘bình yên’ cho các quốc gia trong khu vực. Tuy nhiên, mức độ ‘bình yên’ này vẫn còn là một khái niệm tương đối trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện nay.

Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Philippines là những nước cảm thấy nhẹ nhõm nhất khi bị áp mức thuế 19%, thấp hơn rất nhiều so với mức 25% hay thậm chí 36% mà họ từng lo ngại. Mức thuế này cũng chỉ tương đương với mức 20% mà Việt Nam đã đàm phán được.

Đối với các quốc gia này, không chỉ con số tuyệt đối của mức thuế là quan trọng, mà sự tương quan với các đối thủ cạnh tranh trong khu vực cũng là yếu tố quyết định. Trong bối cảnh các tập đoàn đa quốc gia liên tục dịch chuyển sản xuất theo chiến lược ‘Trung Quốc +1’, việc bị áp một mức thuế cao hơn so với nước láng giềng có thể dẫn đến mất đơn hàng, mất nhà máy và mất thị phần.

Tuy nhiên, không phải tất cả các quốc gia trong khu vực đều được ‘giải cứu’. Lào và Myanmar phải đối mặt với mức thuế lên tới 40%, một ‘đòn giáng’ mạnh vào các nền kinh tế vốn đã mong manh. Mỹ nhập khẩu hơn 803 triệu USD hàng hóa từ Lào và 734 triệu USD từ Myanmar, và mức thuế này gần như chắc chắn sẽ xóa sổ lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp tại hai quốc gia này.

Vấn đề còn bỏ ngỏ là các quy định về quy tắc xuất xứ và chống ‘tái xuất khẩu’. Chính quyền Tổng thống Trump đặc biệt cảnh giác với tình trạng hàng hóa gốc Trung Quốc được ‘ngụy trang’ thành hàng sản xuất tại một nước Đông Nam Á để né thuế. Nếu bị phát hiện vi phạm, mức thuế bổ sung có thể lên tới 40%.

Các doanh nghiệp trong khu vực sẽ phải đối mặt với thách thức khi xác định tỷ lệ nội địa hóa để không bị xem là hàng ‘đội lốt’. Sự bất ổn vẫn còn đó khi Mỹ tiếp tục điều tra các mặt hàng nhạy cảm và mở đường cho các loại thuế bổ sung theo ngành.

Nhìn lại toàn bộ quá trình, chiến lược của ông Trump dường như mang đậm phong cách được mô tả trong cuốn sách ‘Nghệ thuật thương lượng’ của chính ông. Dù giai đoạn hỗn loạn nhất có thể đã tạm qua, không một quốc gia nào dám ngồi yên. Các cuộc đàm phán về những thỏa thuận thương mại song phương vẫn còn dang dở, và tác động đầy đủ của ‘cơn bão’ thuế quan này có thể phải mất hàng tháng, thậm chí hàng năm mới lộ rõ.

Xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đã trải qua một giai đoạn tăng trưởng ấn tượng trong nửa đầu năm 2025. Theo số liệu thống kê từ Cục Hải quan, trong tháng 6, xuất khẩu rau quả đã đạt 807 triệu USD, tăng gần 31% so với tháng trước đó và tăng trên 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là tín hiệu tích cực cho ngành rau quả, đánh dấu tháng đầu tiên ghi nhận mức tăng trưởng dương sau chuỗi 5 tháng liên tiếp sụt giảm.

Đóng góp vào sự tăng trưởng này là sự quay trở lại của sầu riêng, một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Trong 6 tháng đầu năm, sầu riêng đông lạnh đã ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc với 388 lô xuất khẩu, đạt 14.282 tấn, tăng hơn 3 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Đặc biệt, giá trị xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang thị trường Thái Lan cũng tăng mạnh.

Tuy nhiên, trước áp lực sầu riêng khó xuất khẩu do Trung Quốc siết chặt quản lý hàm lượng Cadimi và chất vàng O, các doanh nghiệp và vùng trồng đã thận trọng hơn trong việc chăm sóc và kiểm tra chất lượng. Các chuyên gia đánh giá rằng hiện nay các vùng trồng sầu riêng đang kiểm soát tốt về chất lượng, nhất là hàm lượng Cadimi và dự báo sẽ có kết quả tốt trong vụ thu hoạch này.

Bên cạnh đó, tính theo yếu tố chu kỳ, nhu cầu nhập khẩu rau quả thường tăng vào các mùa lễ hội như dịp Trung thu tới đây và dịp Tết Nguyên đán của Trung Quốc sẽ tạo cơ hội cho các nhà xuất khẩu. Người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng quan tâm đến các sản phẩm rau quả chế biến do tính tiện lợi và giá trị gia tăng.

Hiện người tiêu dùng Trung Quốc chiếm tới 90% giá trị xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp cần chủ động mở rộng thị trường. Các thị trường như Arab Saudi, châu Âu, Trung Đông, và các nước Halal,.. được coi là những thị trường tiềm năng cho sầu riêng tươi và đông lạnh.

Tính đến tháng 6, Việt Nam đã có 1.396 mã số vùng trồng và 188 cơ sở đóng gói sầu riêng được cấp mã, đủ điều kiện xuất khẩu sang Trung Quốc. Toàn bộ dữ liệu đã được số hóa, tích hợp vào hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia, góp phần tăng tính minh bạch và nâng cao hiệu quả quản lý.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường dự báo xuất khẩu sầu riêng có khả năng phục hồi từ quý III/2025, đặc biệt vào mùa vụ chính từ tháng 8 đến tháng 10. Tuy nhiên, mức phục hồi vẫn phụ thuộc lớn vào việc doanh nghiệp và nông dân có duy trì được điều kiện an toàn thực phẩm như đã cam kết.