Thái Lan, một trong những cường quốc sản xuất ô tô và xe máy hàng đầu trong khu vực ASEAN, đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử: chuyển dịch chiến lược sang lĩnh vực phương tiện di chuyển bằng điện. Với nền tảng công nghiệp vững chắc và chuỗi cung ứng phát triển, quốc gia này đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất xe điện hàng đầu khu vực.
Trong giai đoạn chuyển đổi ưu đãi vào năm 2023, số lượng xe máy điện mới ở Thái Lan đã tăng đến 205%, cho thấy sự quan tâm của người tiêu dùng là rất lớn. Xe máy là phương tiện giao thông phổ biến nhất, len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống kinh tế – xã hội Thái Lan, với hàng chục triệu chiếc đang lưu hành.
Tầm nhìn ’30@30′ là kim chỉ nam cho tương lai điện hóa ở Thái Lan. Mục tiêu này xác định rằng đến năm 2030, các loại xe không phát thải chủ yếu là xe điện chạy pin, phải chiếm ít nhất 30% tổng sản lượng xe được sản xuất trong nước. Để cụ thể hóa tầm nhìn này, chính phủ đã đặt ra các con số chi tiết: sản xuất 725.000 ô tô điện và 675.000 xe máy điện vào năm 2030.
Lộ trình được chia thành nhiều giai đoạn với các mục tiêu cụ thể hơn: đến năm 2025, xe điện sẽ chiếm 10% sản lượng và đăng ký mới; đến năm 2030, tỷ lệ này tăng lên 30% sản lượng và 40% đăng ký mới; và đến năm 2035, mục tiêu cuối cùng là 50% sản lượng và 100% đăng ký mới là xe điện.
Để hiện thực hóa tầm nhìn ’30@30′, chính phủ Thái Lan đã tung ra các gói hỗ trợ tài chính trực tiếp và gián tiếp. Tuy nhiên, thị trường xe điện Thái Lan bùng nổ mạnh mẽ trong thời gian trợ giá ban đầu vào năm 2023, rồi đột ngột chững lại trong năm 2024. Dữ liệu sơ bộ cho thấy doanh số xe máy điện đã giảm mạnh tới 52,38% trong năm 2024.
Các nguyên nhân chính dẫn đến sự chững lại này bao gồm các yếu tố vĩ mô như nền kinh tế Thái Lan tăng trưởng chậm lại, cùng với mức nợ hộ gia đình cao kỷ lục đã làm suy yếu sức mua của người tiêu dùng.
Thị trường xe máy điện Thái Lan có sự phân mảnh và đa dạng, với sự cạnh tranh giữa các thương hiệu nội địa Thái Lan và các thương hiệu toàn cầu có tên tuổi. Dữ liệu từ các cuộc khảo sát gần đây cho thấy một tỷ lệ lớn người Thái (lên tới 84%) sẵn sàng cân nhắc mua xe điện cho lần mua xe tiếp theo của họ.
Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc áp dụng xe điện ở Thái Lan là thiếu trạm sạc. Số lượng trạm sạc đã tăng từ khoảng 1.482 trạm vào tháng 5 năm 2023 lên 2.658 trạm vào cuối năm 2023. Tính đến tháng 7 năm 2024, con số này đã là 10.846 điểm sạc công cộng.
Chính phủ cũng đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là có 12.000 trạm sạc nhanh vào năm 2030. Tuy nhiên, tốc độ phát triển hạ tầng này vẫn chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng bùng nổ của số lượng xe điện.
Trước những thách thức của mô hình sạc cắm truyền thống, mô hình hoán đổi pin đang nổi lên như một giải pháp đột phá. Cơ quan Phát điện Thái Lan (EGAT) đã khởi động một dự án thí điểm quan trọng, cung cấp 51 xe máy điện cho các tài xế xe ôm công nghệ tại quận Bang Kruai, Nonthaburi và lắp đặt 3 trạm hoán đổi pin để phục vụ.
Dự án này không chỉ để thử nghiệm công nghệ mà còn nhằm thu thập dữ liệu về hành vi người dùng, tác động kinh tế, xã hội và môi trường để làm cơ sở cho việc nhân rộng trên toàn quốc. Ngoài ra, các công ty khởi nghiệp như Swap&Go cũng đang xây dựng nền tảng hoán đổi pin hoạt động 24/7, cho phép người dùng tìm trạm, đặt trước pin và thanh toán thông qua một ứng dụng di động.