Đã 5 năm trôi qua kể từ khi Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) có hiệu lực, và đáng chú ý là hiệp định này đã đóng vai trò quan trọng như một đòn bẩy giúp thúc đẩy tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam và Italy. Hiệp định đã tạo điều kiện mở rộng thị trường xuất nhập khẩu, đồng thời nâng tầm hợp tác về công nghệ, năng lượng xanh và thời trang giữa hai quốc gia.
Dây chuyền may xuất khẩu. (Ảnh: Trần Việt/TTXVN)
Bà Dương Phương Thảo, Tham tán thương mại Việt Nam tại Italy, đánh giá rằng EVFTA đã tạo ra động lực quan trọng giúp hai quốc gia vượt qua nhiều thách thức toàn cầu như đại dịch COVID-19, xung đột địa chính trị và lạm phát. Theo thống kê, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Italy đã tăng gần 50%, từ 4,62 tỷ USD vào năm 2020 lên 6,91 tỷ USD vào năm 2024. Xuất khẩu của Việt Nam sang Italy tăng 58%, đạt 4,94 tỷ USD.
Sản xuất giày xuất khẩu sang thị trường EU tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Hóa dệt Hà Tây. (Ảnh: Trần Việt/TTXVN)
Các mặt hàng chủ lực của Việt Nam xuất khẩu sang Italy có tăng trưởng vượt bậc bao gồm sắt thép, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, giày dép, cà phê, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng và phương tiện vận tải cùng phụ tùng. EVFTA đã mang lại lợi thế thuế quan rõ rệt, thúc đẩy xuất khẩu nông sản, thủy sản, dệt may và điện tử của Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập khẩu công nghệ và hàng hóa cao cấp từ Italy.
Chế biến thủy hải sản xuất khẩu. (Ảnh: TTXVN phát)
Tuy nhiên, không phải ngành nào cũng tận dụng được hiệu quả từ EVFTA. Ngành thủy sản của Việt Nam đang đối mặt với ‘thẻ vàng’ IUU, hạn chế xuất khẩu tôm và cá tra sang Italy do các vấn đề liên quan đến khai thác hải sản bất hợp pháp. Ngoài ra, chi phí vận chuyển cao và thời gian giao hàng lâu cũng ảnh hưởng đến độ tươi ngon và giá cả cạnh tranh của các sản phẩm thủy sản Việt Nam.
Để khắc phục những rào cản này, bà Dương Phương Thảo nhấn mạnh rằng doanh nghiệp Việt Nam cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn vệ sinh và kiểm dịch của EU, đầu tư vào sản xuất sạch và truy xuất nguồn gốc. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này không chỉ giúp ngành thủy sản vượt qua các hạn chế mà còn nâng cao uy tín và chất lượng của sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Trong tương lai, EVFTA sẽ tiếp tục là một yếu tố quan trọng thúc đẩy thương mại và đầu tư bền vững giữa Việt Nam và Italy, giúp Việt Nam chuyển dịch sang kinh tế xanh và công nghệ cao. Với Italy, hợp tác trong các lĩnh vực như máy móc, năng lượng tái tạo, thời trang và công nghệ cao sẽ là trọng tâm.
Để đảm bảo hiệu quả lâu dài của EVFTA, Việt Nam cần ưu tiên chuyển giao công nghệ từ Italy, đặc biệt trong các lĩnh vực như máy móc nông nghiệp, cơ khí chính xác và công nghệ cao. Việc nâng cấp công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu cũng là yếu tố then chốt giúp Việt Nam tăng cường năng lực cạnh tranh.
Hợp tác với các viện thiết kế hàng đầu của Italy, đặc biệt tại Milan, sẽ giúp Việt Nam phát triển các sản phẩm có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường quốc tế. Đầu tư vào sản xuất xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và đào tạo nhân lực chất lượng cao cũng cần được đẩy mạnh để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA.
Một thách thức lớn hơn đang đến từ việc EU đẩy nhanh đàm phán FTA với các nước ASEAN khác như Thái Lan, Indonesia và Malaysia. Nếu Thái Lan ký FTA vào năm 2026, thuế ưu đãi tương tự EVFTA sẽ làm giảm lợi thế của Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực như nông sản và dệt may.
Trước bối cảnh này, tập trung vào chất lượng, thiết kế và sản xuất bền vững là cách để Việt Nam duy trì vị thế cạnh tranh và tận dụng tối đa cơ hội từ quan hệ đối tác chiến lược với Italy. Đây cũng là hướng đi quan trọng giúp Việt Nam không chỉ tận dụng được các lợi ích từ EVFTA mà còn phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.